Dala hira ona Ha'u buka atu halibur o nia oan sira... maibe o lakohi.

REFLEXAO DIARIA
30 Setembro 2008

Evangelho ba ohin, Terça, XXVI Tempo Comum: Lc. 13, 31-35

31Iha loron neba, fariseu balun mai hodi dehan ba Nia: “Sai tiha housi ne’e, basa Herodes hakarak oho Ita.” 32Nia hatan ba sira: “Imi la’o ba, hodi dehan ba asu fuik ne’e: ‘Ha’u duni sai diabu sira, hodi fo isin diak ba ema ohin no aban; no bainrua Ha’u nia knaar hotu ona. 33Maibe ohin, aban no bainrua Ha’u sei tuir Ha’u nia dalan: basa profeta ida la bele mate iha Jerusalem liur. 34Jerusalem, Jerusalem, nebe oho profeta sira no tuda sira nebe Na’i haruka ba o! Dala hira ona Ha’u buka atu halibur o nia oan sira, hanesan manu inan tau nia oan sira iha nia liras okos, maibe o lakohi! 35Tebes, ema sei hamamuk imi nia uma. Maibe Ha’u dehan ba imi katak imi sei la hare tan Ha’u to’o loron nebe imi sei dehan: ‘Rahun diak ba Ida nebe mai hodi Na’i nia naran!’”

Santa Igreja harohan nafatin ba Maromak hodi Na’i Jesus nia Naran, hamutuk ho Espírito Santo: “... Ami harohan ne’e, hodi Na’i Jesus Kristu Ninia Naran, hamutuk ho Espirito Santo.” No hotu hotu hatan: “Amem.” Maibé oin sa’a ita koko iha ita nia laran Na’i Jesus nia Naran nia midar? Keta ita mos hanesan Herodes nebe hakarak oho Jesus eh fariseu sira nebe haruka Jesus se’es tiha? Aman Maromak sei simu ita nia orasaun, nebe ita hasa’e hodi Na’i Jesus ninia naran, bainhira ita sai ida de’it duni ho Jesus, oin seluk ita temi let de’it no ita nia harohan la to’o iha Maromak Futar oin. Ita sala tan hasoru Maromak Ninia Ukun fuan rua.

Iha Evangeilu ita foin lee, Na’i Jesus fo sai Ninia laran mukit to’o tanis, tanba Aman Maromak haruka Nia mai atu salva ita, maibe ita fila kotuk: “34Jerusalem, Jerusalem, nebe oho profeta sira no tuda sira nebe Na’i haruka ba o! Dala hira ona Ha’u buka atu halibur o nia oan sira, hanesan manu inan tau nia oan sira iha nia liras okos, maibe o lakohi!” Santa Kreda haka’as an nafatin hodi haklaken Na’i Maromak Nia Naran Santo mai ita atu ita hakbesik ba Na’i Jesus ho neon no laran tomak, tanba Na’i Maromak Espirito Santo nia kbiit, atu hetan salvasaun. Hanorin nafatin atu adora ho hadomi Na’i Maromak Nia Naran Santu, maibe ita uza hela de’it atu halibur, no foti ba sai mos sasin ba ita nia lia bosok sira.

Ita hanoin didiak ba iha Na’i Jesus ninia liafuan: “Ha’u dehan ba imi katak imi sei la hare tan Ha’u to’o loron nebe imi sei dehan: ‘Rahun diak ba Ida nebe mai hodi Na’i nia naran!’” hodi hala’o didiak ita nia moris tuir Na’i Maromak hakarak. Hadomi Maromak nudar ita nia Aman, hamtauk no respeita nudar ita nia Maromak.

pds

Rabi, Ita mak Maromak Nia Oan Mane...

REFLEXAO DIARIA
29 Setembro 2008
S. Miguel, S. Gabriel no S. Rafael, Arcanjos

Evangelho ba ohin: Jo. 1,47-51

47Hare Natanael hakbesik ba Nia, Jesus dehan kona ba nia: “Ida ne’e mak ema Israel lo-los, iha nia la iha lia bosok!” 48Natanael husu ba Nia: “O hatene ha’u oin sa?” Jesus hatan: “Molok Filipe bolu o, Ha’u hare ona o iha ai figueira okos.” 49Natanael dehan fali: “Rabbi, Ita mak Maromak nia Oan Mane, Ita mak Israel nia Liurai!” 50Jesus hatan: “Tan Ha’u hateten ba o katak Ha’u hare ona o iha ai figueira okos, mak o fiar? O sei hare buat boot liu fali ida ne’e.” 51Hafoin Jesus dehan ba nia: “Tebes, Ha’u dehan ba imi: imi sei hare lalehan nakloke, ho Maromak nia anju sira sa’e no tun ba Oan Mane.”

Kontinua ita nia preparasaun ba Festa boot Kristu Rei ninian, iha semana ida ne’e ita sei reflecte iha Na’i Maromak Ninia Ukun fuan rua: “Keta jura falsu, keta temi let Na’i Maromak Ninia Naran”. Na’i Maromak Ninia Naran Boot no Santu. Tanba Na’i Maromak Ninia Naran mak buat hotu mosu no tanba Na’i Maromak Ninia JESUS, nebe besik tebes ita liu liu hosi Sagrada Komuinaun, ita rasik hetan salvasaun.

Maibe dala barak ita haluhan, katak Maromak besik tebes ita, hadomi no hakarak tebes ita nia diak, ita nia salvasaun, maski buat hotu nebe haleu ita, fo hanoin hela no lori ita temi or-oras Maromak Ninia Naran. Tanba haluhan, dala barak ita la respeita, la hamtauk Maromak, hodi halo nar-naran. Funu mosu hodi lori terus oi oin tanba ita dala barak mak hanoin katak Maromak dok hela hosi ita. Maibe Maromak, tanba Nia Domin boot tebes, Nia tau Anjo sira atu fo hanoin nafatin katak Maromak iha no iha mos Ninia Justiça. S. Miguel fo hanoin mai ita kona ba Maromak, nebe Boot liu hotu, la ida hanesan Nia; S. Miguel fo hanoin mai ita kona ba Maromak, nudar ita nia kbiit no S. Rafael, Maromak nudar ita nia aimoruk, atu kura nafatin ita iha moras isin, laran no klamar nian.

Santos Anjos sira mak Maromak tau atu akompanha nafatin ita. Ita hametin ita nia devosaun ba sira, atu defende nafatin ita hasoru diabu nia babeur. No ita sei husu nafatin sira atu tulun ita, atu neon nakloke ba buat hotu nebe mosu iha ita nia moris, diak eh a’at, Maromak mak haruka mai atu salva ita. Ne’e duni, hanesan Job, ita sei hana’i no hahí nafatin de’it Maromak Nia naran Santu iha buat hotu hotu.
pds

Vokasaun, problema DOMIN nian...

REFLEXAO DIARIA
25 Setembro 2008

Evangelho ba ohin, Quinta, XXV Tempo Comum: Lc.9, 7-9

7Rona tiha kona ba buat ne’e hotu, liurai Herodes hakfodak, basa ema balun dehan katak Joao moris hi’as fali housi mate; 8 maibe ema seluk dehan katak Elias mosu fali, no ema seluk tan dehan katak profeta uluk sira ida moris hi’as fali. 9Maibe Herodes dehan: “Ha’u tesi tiha ona Joao nia ulun. Ne’e duni, ema ne’e se los, nebe kona ba nia ha’u rona buat hirak ne’e?” No nia buka namanas atu hare Nia.

Iha ita nia rain Timor, vokasaun oras ne’e, la’os problema, maibe iha Diocese barak mak liu ona tinan hira ba hira mak la hetan oan ruma konsagra’an tomak ba Maromak nudar Padre eh Madre. Ne’e, tanba problema vokasaun, problema domin nian: Maromak hadomi bolu, ema hadomi hatan – “Na’i, atan oan mak ne’e!”. Bainhira iha Uma, iha Sociedade ka Komunidade la iha “domin ba Maromak liu sasan hotu hotu”, susar atu hetan vokasaun. Na’i Maromak kuda hela fini domin nian iha ona ita nia fuan no Jesus mai hanorin ita atu haburas nia ho Ukunfuan domin no fo kbiit hosi Eucaristia, maibe ita maka dala barak hatudu nafatin ita nia laran to’os hanesan Herodes...

Herodes fiar de’it iha nia kbiit, la fo fatin ba Maromak. Nia “tesi tiha ona João Baptista nia ulun”, hodi hanoin katak la iha tan ema ruma hasoru nia. Herodes ninia lisan ne’e mak oras ne’e metin hela iha ema nia fuan. Maromak hadomi ita hodi buka nafatin ita nia domin, tanba ne’e mak ita nia salvasaun, maibé ita ema buka halai nafatin. Na’i Jesus tanis, bainhira hateke ba Jerusalem, tanba ida ne’e duni. Ohin, kala Jesus sei tanis nafatin, tanba iha fatin barak fila kotuk dadaun ba Maromak.

Iha Igreja Timor nian, ita haksolok, maibe ita mos tenki atensaun, tanba sarani barak hahú dadaun ona la ba Missa, la komunga, la reza iha uma,... fiar buat oi-oin eh lakohi fiar tan ona; balu halai ba tama fali ona iha religiaun seluk, eh fiar fali ona iha lulik gentiu nian no matandok sira. Ita sei hametin ita nia moris iha iha Maromak Ninia Ukunfuan ida hosi Maromak ninia Liafuan nebe Santa Igreja la kole atu haklaken mai ita no hosi Eukaristia atu loron ida ita labele laran mukit tanba krise vokasaun nian.
pds

Kazamento, nudar apostolado...

REFLEXAO DIARIA
24 Setembro 2008

Evangelho ba ohin, Quarta, XXV Tempo Comum: Lc.9, 1-6

1Jesus bolu sira na’in sanulu resin rua besik Nia, hodi fo kbiit ba sira atu duni sai diabu sira no fo isin diak ba ema moras sira. 2Nia haruka sira atu haklaken Maromak nia reinu, no mos atu fo isin diak ba ema moras sira. 3Nia dehan ba sira: “Keta lori tuir dalan ai tonka ka kohe, paun ka osan ka hatais tahan rua. 4Iha uma naran deit nebe imi tama, hela iha neba to’o tempu nebe imi atu sai. 5Kona ba sira nebe la simu imi, wainhira imi husik fatin neba, liki rai rahun housi imi nia ain nudar sinal hasouru sira.” 6Nune’e sira sai hodi la’o housi knua ida ba knua sira seluk, hodi haklaken evangeliu no fo isin diak ba ema moras sira iha fatin hotu.

Domin boot ida tan nebe Maromak haraik mai ita, mak ita koko iha Familia nia laran. Mane ho Feto nebe hadomi malu, sira sente tebes Maromak besik ba sira no oan sira koko Maromak liu hosi Aman-Inan no sira ne’e, koko fali Maromak hosi oan sira. Umakain nebe hadomi malu tebes, sei la susar ba sira atu “HADOMI MAROMAK HO NEON, FUAN NO KBIIT TOMAK”, tanba sira hatene katak diak nebe sira koko mai hosi Maromak nia Domin.

Moris nudar Kabenain, ne’e grasa boot ida nebe Maromak haraik ba ita ema, iha nebe ita ema bele hatudu lolos oin sa’a Maromak hadomi ita. Hakat ba kazamentu, hanesan mos apostolado boot ida, katak simu ordem hosi Jesus, hodi ba tulun mane ka feto no oan sira atu fila fuan ba Maromak.

Ema barak la hadomi Maromak, tanba kabenain barak seidauk moris didiak sira nia kazamentu, nudar apostolado, tan mos ida idak seidauk koinece didiak Jesus hodi, tanba domin, hala’o Jesus ninia Ordem liu hosi Sacramento Kaben, nebe ida idak rasik hakarak hala’o. Atu ema hotu hotu hala’o Maromak ninia Ukun Fuan ida, importante teb tebes, Kabenain sira nia kontribuisaun. Ita reza ba Kabenain no Aman-Inan sira.
pds

"Hau nia inan no maun alin mak sira nebe rona Hau nia liafuan hodi halo tuir!

REFLEXAO DIARIA
23 Setembro 2008

Evangelho ba ohin, Tersa, XXV Tempo Comum: Lc.8, 19-21

19Nia inan no maun alin sira mai buka Nia, maibe sira la bele hakbesik ba Nia tamba ema lubun boot. 20Ema sira fo hatene ba Nia: “Ita nia inan no maun alin sira hamriik iha liur hodi hakarak hare Ita.” 21Nia hatan ba sira: “Ha’u nia inan no maun alin mak sira nebe rona hodi halo tuir Maromak nia liafuan.”

Buka tuir razaun atu ita sei hadomi Maromak liu sasan hotu2, nudar Ukunfuan 1°., uluk knanain mak ita hare ba buat hotu nebe Maromak hakiak, ita ema rasik ninia moris, nebe lori Maromak Nia Ilas no Klalatak, ho kbiit atu bele moris hamutuk, fo liman ba malu hakiak nasaun, hodi hakiak hamatek no halo buras neé Mundo ba fali Maromak hosi ita nia an rasik. Razaun rua, mak Igreja, nebe haklaken Maromak ninia Liafuan mai ita, atu ita labele lao iha nakukun laran.

Nai Maromak hakiak ita ho knaar atu lori fali Mundo neé ba Nia, Nia labele husik ita atu buka mes-mesak dalan, tanba Nia koalia ba ita liu hosi Profeta sira no ikus liu, hosi Nia Oan Mane rasik, Jesus Kristu, nebe harii hela Igreja nudar Nia Familia foun: “Ha’u nia inan no maun alin mak sira nebe rona hodi halo tuir Maromak nia liafuan.” Igreja mak kontinua haklaken Nai Jesus Ninia Liafuan Kmanek hodi sarani ema hotu hotu “hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo sira nia naran”, tuir Mestre Ninia ordem.

Ohin, sinal Domin Maromak nia ida neé, ita hetan iha Amo Papa ba Igreja Universal, Amo Bispo ba Igreja local, Amo Paroco iha Paroquia ida idak no iha Familia, nudar Igreja domestika, tuir liafuan Vatikano II nian. Ita sei koko didiak Maromak Nia Domin ida nee, hodi sente duni obrigasaun atu hadomi Maromak liu sasan hotu hotu, bainhira ita mos hakasán atu rona didiak Igreja ninia liafuan hodi halo tuir, no hakbesik ba Sakramento sira nebe Santa Igreja haraik. Oin seluk, Igreja ba ita sei la sai hanesan sinal domin Maromak Nian no ita mos sei la hakasán atu hadomi Maromak tanba Igreja.

pds

Ahioan lakan atu leno...

REFLEXAO DIARIA
22 Setembro 2008

Evangelho ba ohin, Segunda, XXV Tempo Comum: Lc.8, 16-18

16“Ema ida la sunu ahi oan hodi taka nia ho luhu ida, ka tau nia iha tobafatin okos; maibe tau nia iha ahi oan fatin, atu sira nebe tama mai bele hare nia naroman. 17Basa la iha buat ida nebe subar hela, nebe ema sei la hare hetan; la iha buat ida nebe ema la hatene, nebe ema seluk sei la fo sai. 18Ne’e duni, hare di-diak oin sa imi rona; basa ema nebe iha ona sei simu tan, no housi ema nebe la iha sei hasai tan buat nebe nia hanoin nia iha.”

Festa Hahi Santa Kruz ka Exaltasaun Santa Kruz nian nebe ita halaó iha Domingo kotuk no ita haklean iha Semana kotuk nia laran, tenki lori ita atu hola decisaun ida nebe makaás kona ita nia moris sarani, Tanba Naí Jesus mate iha Kruz tanba ita no ita sei hatan kona ba mate neé. No ita sei hatan iha ita nia loron juïzo. Festa Jesus Liurai nian, nebe ita sei celebra iha Domingo 34 Tempo Comum ninian, katak sei falta Domingo sia, mak festa nebe fo hanoin ita atu oin saa ita sei hatan kona ba lia boot neé. Neé duni, hatudu ita nia maenek, oras neé kedas ita sei prepara ita nia an ba loron neé, hanesan 1a. Leitura horseik nian dehan: “Buka Maromak, bainhira o bele!”

Iha Semana ida neé, ita sei prepara ita nia an hodi reflecte kona ba Maromak Ninia ukun fuan ida:”Hadomi o nia Naí, o nia Maromak, ho nia neon, laran no kbiit tomak.” Hanesan horseik ita rona iha Evangeilu, Maromak bolu ita ba servisu iha Nia toós uvas, katak fo biban ba ita atu moris hodi manan Lalehan. No iha moris neé, Nia la husik ita lao mesak, maibe aompaina ita ho Ninia Liafuan, fo kbiit ba ita hosi Jesus nia Isin no Ran rasik no tau ita hamutuk iha Familia boot ida, mak Igreja. Neé hotu mak sinal Domin boot Maromak nian mai ita, no tuir Justisa ita tenku selu Domin neé ho ita nia domin, hanesan Maromak Ninia Ukun Fuan ida husu.

Evanzeilu ohin nian fo hanoin mai ita katak, bainhira ita hadomi Maromak ita sei sai sasin Maromak nian iha Mundo. Hatudu ita nia an nudar ilas no lalatak Maromak nian, ahi oan nebe lakan, atu dada buat hotu hotu fila ba Maromak, tuir missaun nebe Maromak fo hela mai ita. Maromak hakiak ita atu sai liurai buat hotu hotu nian, tanba ita deít mak bele hadomi fali Maromak. Ahi oan domin nian lakan fali ona iha ita hosi loron Baptismo, husik ahi oan nee lakan ba maun alin sira too fali Maromak ba ita ida idak ninia ksolok no salvasaun.
pds

Tebes duni, ema ne'e Maromak Nia Oan!

REFLEXAO DIARIA 19 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Sexta, XXIII Tempo Comum: Lc.8, 1-3 1Liu tiha ne’e, Nia la’o housi sidade ida ba sidade seluk no housi knua ida ba knua seluk, hodi hanorin no haklaken liafoun diak kona ba Maromak nia reinu. Sira sanulu resin rua la’o hamutuk ho Nia, 2no mos feto balun nebe hetan diak housi moras oi-oin no housi espiritu aat sira: Maria nebe ema hanaran Madalena, housi nia diabu hitu sai tiha ona; 3Joana, Herodes nia atan Cusa nia feen, Susana no feto seluk tan, nebe tulun sira ho sira nia rikusoi. Sexta mak loron nebe Santa Igreja konvida ita atu foti matan hodi hateke ba Kruz hodi adora, hahí no agradece ba Maromak ninia Domin tomak mai ita. Liu liu tan iha semana ida ne’e, tanba festa Kruz nian nebe ita foin hala’o iha domingo kotuk. Ita hateke ba Kruz, ita hateke ba Jesus, nebe mate iha Kruz atu salva ita. Hanesan uluk Na’i Jesus la’o ba mai hodi “hanorin no haklaken liafoun diak kona ba Maromak Nia Reino”, oras ne’e mos ita bele hasoru malu ho Kruz iha nebe de’it: iha igreja, kapela, dalan, foho leten, ita cemitério, iha ita nia uma no ita rasik hahenu ka lori ho ita no marka ba ita nia an ka simu hosi Nailulik. Maibé oin sa’a, ita sente kona ba Santa Kruz ne’e? Na’i Jesus mak koko uluk Kruz nia todan no nia folin, hodi lori ho domin tomak ba to’o iha Kalvário. Iha nebá, ema nain tolu tan de’it mak hamaluk Jesus iha momento Nia mate: Ita Na’in Feto, Na’i Jesus Ninia Inan; S. João, eskolante nebe Jesus hadomi liu ho Maria Madalena, ida nebé hetan perdaun barak liu hosi Jesus, tanba “nia domin a’as liu”. No iha Jesus mate, Centuriaun haklaken: “Tebes duni, ema ne’e Maromak Nia Oan!”(Mc.15,39). Katak hasoru malu ho Kruz, atu Kruz ne’e bele hametin liu tan, ita nia Domin ba Aman Maromak, ba Maromak Filho no metin liu tan ba Maromak Espíritu Santu hodi konverte ita nia an ba Maromak, hanesan Centuriaun. Ita sei buka hadomi no iha devosaun maka’as liu tan Na’i Jesus Ninia Kruz Santa, ita nia sinal maksoin ka ita sarani ninia bandeira, hodi respeita no halo sinal da kruz didiak, katak simu ho domin terus loro loron nian. Ita tau Kruz iha ita nia rate, tanba nia mak ita nia sinal nebe ita sei lori atu ba hasoru Maromak. Maibé oin sa’a ita sei lori nia, bainhira oras ne’e ita la simu no hadomi nia, hanesan Jesus? pds

... nia hadomi maka'as liu.

REFLEXAO DIARIA 18 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Quinta, XXIII Tempo Comum: Lc.7, 36-50 36Fariseu ida konvida Jesus atu han hamutuk ho nia. Tama tiha iha nia uma, Nia tur iha meja. 37Tuir mai, feto aat ida housi sidade, wainhira nia hatene katak Jesus mai han iha fariseu nia uma, mai lori botil ida ho mina morin, 38hodi tur iha Jesus nia kotuk, nia hahu fase Nia ain ho nia mataben, hodi hamaran ho nia fuuk, rei no kose ho mina morin. 39Hare tiha buat ne’e, fariseu nebe konvida Nia hateten ba nia an dehan: “Ema ne’e profeta ida karik, nia sei hatene feto se no sa los mak kona Nia ne’e, basa nia feto aat ida.” 40Jesus hatan, hodi dehan ba nia: “Simao, Ha’u hakarak hato’o buat ruma ba ita.” Nia dehan: “Koalia ba, Mestre.” 41 “Ema ida impresta osan ba ema na’in rua: ida halo tusan osan mean atus lima, ida seluk lima nulu. 42Tamba sira na’in rua la bele selu fali, nia kasu tiha sira nia tusan. Ne’e duni, ida nebe mak sei hadomi nia liu tan?” 43Simao hatan dehan: “Ha’u hanoin katak ida nebe nia kasu tusan boot liu.” No Jesus dehan: “Ita hanoin los!” 44Hafoin Nia fila oin ba feto, hodi dehan ba Simao: “Ita hare feto ne’e? Ha’u tama iha ita nia uma, ita la fo be atu fase Ha’u nia ain; maibe nia fali habokon Ha’u nia ain ho nia mataben hodi hamaran ho nia fuuk. 45Ita la rei Ha’u, maibe hahu Ha’u tama mai, nia la para rei Ha’u nia ain. 46Ita la kose mina ba Ha’u nia ulun, maibe nia kose Ha’u nia ain ho mina morin. 47Tan ne’e, Ha’u dehan ba ita: nia sala barak kasu tiha ona, basa nia hadomi makaas liu. Ema nebe hetan perdua ba sala uitoan deit, nia mos hadomi uitoan deit.” 48Tuir mai, Nia dehan ba feto: “O nia sala sira kasu tiha ona.” 49Sira nebe tur hamutuk ho Nia iha meja hahu hanoin: “Ema ne’e se los atu kasu ema nia sala?” 50Nia dehan ba feto: “O nia fiar mak soi tiha o; la’o ba iha dame laran.” Hanoin kona ba Santíssima Eucaristia no Vokasaun iha quinta semana Kruz nian ida ne’e, ita labele hanoin dok hosi ukun Domin nian. Hanesan maluk feto nebe ba tanis ba Jesus nia ain, hamaran nia matan bén ho nia fuk, rei no kose mina morin, Jesus mos iha Eucaristia, haraik’An tebes, hodi mate dala ida tan iha Na’ilulik nia liman, bainhira Nailulik dehan: “Ne’e Ha’u Nia Isin, hola bá, han bá... Ne’e, Ha’u Nia Ran, hola bá, hemu bá!...”. Hanesan Na’i Jesus dehan feto “nia sala barak kasu tiha ona, basa nia hadomi makaas liu”, nune’e mos Jesus Nia Domin boot tebes ba Aman Maromak Nia hakarak no ba ita nia salvasaun, bele kasu mos ita nia salan hotu hodi lori ita ba Lalehan. Ho Maromak ninia graça, ita mos bele tuir Na’i Jesus Ninia ain fatin, entrega ita nia an ba Maromak liu hosi Maun Alin sira, ho mos liafuan Na’i Jesus nian: ““Ne’e Ha’u Nia Isin, hola bá, han bá...” – voto de castidade. “Ne’e, Ha’u Nia Ran, hola bá, hemu bá!...”, voto de obediência. Maibé ne’e mos problema Domin nian: ema nebe hadomi Maromak liu sasan hotu no hadomi Maun Alin sira hanesan nia an rasik, mak bele hanoin no hakarak konsagra’an tomak ba Maromak, liu hosi Maun Alin sira. Tanba Hadomi katak haterus’an, hamamuk’an – voto de Pobreza, atu husik Maromak mak moris hosi ita. Oras ne’e, ladun iha vokasaun, tanba ladun iha ema nebe hadomi, ema nebe haterus’an. Ita reza nafatin ba Vokasaun no reza ba ema barak liu tan atu hakbesik ba Eukaristia. Tanba Na’i Jesus hosi Komuinaun mak sei lori ema ba hadomi malu hanesan sira nia an rasik no hadomi Maromak liu sasan hotu hotu, hodi halo hanoin mos atu hili dalan konsagrasa’an tomak ba Maromak, nudar Padre, Madre ka Irmaun. No nudar Padre sei kontinua nafatin Hahalok Domin Boot Jesus Nian ba ita nia salvasaun, mak Eukaristia. Padre la iha, Santíssima Eukaristia mos la iha. pds

Familia sei sai eskola terus ba ksolok nian...

REFLEXAO DIARIA 17 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Quarta, XXIII Tempo Comum: Lc.7, 31-35 “31Jesus dehan tan: “Ha’u sei tanesan ema sira otas ne’e nian ho se los? Sira hanesan se los? 32Sira hanesan labarik sira nebe tur hakilar ba malu iha basar dehan: ‘Ami hananu knananuk ksolok nian, maibe imi la dansa; ami hananu knananuk tanis nian, maibe imi la tanis.’ 33Basa Joao mai, la han paun, la hemu tua, no imi dehan: ‘Nia iha diabu iha nia laran.’ 34Oan Mane mai, han hemu, no imi dehan: ‘Ne’e ema kaanten no lanuten, publikanu no maksalak sira nia belun.’ 35Maibe matenek nia oan sira hatudu katak matenek mak los duni.” Iha quarta ida ohin, ita sei hanoin didiak kona ba terus iha Familia nia laran. Ita hotu hotu hatene katak Maromak hakiak família ba ksolok hosi kedas Mundo ne’e hahú: Adão, Aman, hanesan Maromak Padre nia fatin; Eva, Inan, hanesan Maromak Filho nian fatin no Aihun bandu, hanesan oan, Maromak Espírito Santo nia fatin. Bainhira Adão ho Eva seidauk rona ba samea hodi han aifuan bandu, sira haksolok duni. Maibe, bainhira sira kontra tiha Maromak, Adão tau todan ba Eva no Eva tau todan ba samea, nebe halai lakon tiha ona, maibe funu mosu tiha ona sira let, hakmatek no ksolok lakon tiha ona. Sira nia ksolok no hakmatek mak hateke nafatin ba Aihun bandu hodi ho haterus’an halo tuir Maromak ninia hakarak. Sira see tilun fali ba diabu hodi lakon hotu. Oras ne’e mos, familia barak mak la hetan ksolok no hakmatek, tanba hanesan mos Adão ho Eva la kaer metin ba Maromak ninia hakarak, nebe kabenain sira hakotu iha loron kasamentu nian. Lia nebe sira hakotu mak kaer metin nafatin ba terus, hateke nafatin ba Kruz, hodi moris tuir Maromak nia Vontade. Maibe dala barak mak moris hanesan ema nebe la hatene sa’a ida mak hakarak, hanesan ita foin rona iha Evangeilu. Ne’e duni, buat nebe ita sei husu ba Familia sira nebe hakarak duni moris iha hakmatek no ksolok nia laran mak, hahu hosi Aman-Inan, ajuda malu lori Kruz loro loron nian atu tuir Jesus nebe prega iha Kruz, Crucifixo, nebe Familia barak tau ho devosaun iha Oratório, quarto sira no kama ulun. Tuir fali hanorin oan sira hatene haterus’an no hadomi terus. Labele hatoman oan sira ho vida ida nebe mamar, hodi fo buat hotu hotu nebe sira hakarak tanba sira nia politka matanbén ninian. Buka hanorin oan sira kona ba Na’i Jesus Ninia liafuan moris: “Ksolok boot ba ema nebe terus...”. pds

"Keta tanis!"

REFLEXAO DIARIA 16 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Terça, XXIII Tempo Comum: Lc.7, 11-17 11Tuir mai Nia ba sidade ida naran Naim. Nia eskolante sira no ema lubun boot tuir Nia. 12Wainhira Nia besik ona sidade nia odamatan, ema lori atu hakoi ema mate ida, feto faluk ida nia oan mane mesak. Ema barak housi sidade ba hamutuk ho feto ne’e. 13Hare tiha nia, Na’i hanoin nia ho laran hodi dehan ba nia: “Keta tanis!” 14Nia hakbesik, hodi kona kaixaun. Sira nebe lori nia hamriik tiha. Hafoin nia dehan: “Klosan, Ha’u dehan ba o, hamriik ba!” 15Ema mate ne’e tur no hahu koalia. Jesus saran nia ba nia inan. 16Ema hotu hakfodak hodi hahi Na’i Maromak dehan: “Profeta ida mosu tiha iha ita nia le’et; Maromak mai hare tiha nia povu!” 17Lia kona ba Nia naklekar ba Judeia tomak no ba rai hot-hotu besik neba. Mate iha Kruz, hanesan Jesus, ka hamrik iha Kruz nia ain, hanesan Ita Na’in Feto, hanesan ita reflecte iha loron rua tutuir malu, liu ba ne’e, ne’e mak terus nebe ita koko iha ita nia moris loro loron nian. Terus nebe sei fo haksolok ba ita, bainhira ita simu ho liman rua, tanba nia mai atu hamós ita nia klamar, atu ita bele sai mós hanesan ita nia Aman Maromak. La iha terus karik, ita sei foer nafatin no la hetan dalan ba salvasaun. Maibe importante, mak ita labele foti’an hodi hakarak terus mes-mesak. Ita sei simu terus hamutuk ho Jesus, nebe sei tulun ita lori ita nia terus ho ho maun ain sira hodi hasa’e ba ita nia salan no ba ita nia maun alin sira: “Lalika tanis mai Ha’u: tanis ba imi nia an no ba imi nia maun alin sira.” Evangeilu nebe ita foin rona, fo hanoin ba ita, oin sa’a Jesus, bele mai fo kmaan ba ita nia terus, hanesan nia rasik dehan: “28Mai besik Ha’u, imi hotu nebe kole no terus; Ha’u sei fo kmaan ba imi . 29Simu Ha’u nia ukun ba hodi banati tuir Ha’u, tan Ha’u laran kmaus no haraik an; no imi sei hetan hakmatek ba imi nia klamar. 30Basa Ha’u nia ukun mamar, Ha’u nia naha kmaan.”(Mt.11,28-30). Jesus hanorin atu sai Jesus ba malu, atu tulun malu lori ita nia Kruz lor loron nian, hanesan Simaun Cirineu. La preciza halo milagre, atu halakon terus, importante liu mak hetan kbiit hodi lori Kruz too rohan hanesan Jesus, nebe lori nia Kruz too Calvário. Amo Papa Bento XVI ba too Lourdes hamutuk ho sarani rihun ba rihun no moras atus ba atus, atu komemora tinan 150, Ita Na’in Feto mosu ba Santa Bernardette. Iha nebá, Amo Papa husu atu ita buka laran metin no hadomi liu tan iha Kruz, nebe ita bele haré no liu liu ida nebe ita koko iha ita nia terus sira. Ita dala barak hakarak de’it halai hosi Kruz, maibe ita haluhan katak diabu de’it mak hakarak halai hosi Kruz, tanba Kruz la folin ona ba nia. Hanesan iha evangeilu ita foin lee, ita buka ajuda malu lori ita nia Kruz: visita moras sira, hatoo liafuan kmanek ba ema sira laran mukit, no liu liu tulun maluk sira nebe dok hosi Maromak atu fila fali ba Maromak, tanba sira ne’e mak iha terus a’at liu nia laran. pds

Laran makerek, hasai uluk aikabelak hosi o nia matan...

REFLEXAO DIARIA 12 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Sexta, XXIII Tempo Comum: Lc.6, 39-42 39Nia dehan tan aiknanoik ida ne’e ba sira: “Ema matan delek ida bele hatudu dalan ba ema matan delek seluk? Sira na’in rua la monu hotu iha kuak laran? 40Eskolante ida la bele sai boot liu fali nia mestre, basa eskolante diak sei halo hanesan nia mestre. 41Tan sa o hare ai rahun iha o nia maun eh alin nia matan, maibe la hare ai kabelak iha o nia matan rasik? 42Oin sa o bele dehan ba o nia maun eh alin: ‘Maun eh alin, husik ha’u hasai ai rahun housi o nia matan, maibe o la hare ai kabelak iha o nia matan rasik? Laran makerek! Hasai uluk lai ai kabelak housi o nia matan, hafoin o sei bele hare mo-mos atu hasai ai rahun housi o nia maun eh alin nia matan.” Hala’o korrecsaun fraterna, katak korrige malu ho espíritu karidade nian, ne’e ita nia obrigasaun, tanba ukun domin ninia haruka. Hadomi Maromak liu sasan hotu hotu, katak halo tuir Maromak ninia hakarak; halo tuir Maromak ninia hakarak, mak hadomi maun alin sira no hadomi maun alin sira, katak tulun maun alin sira atu moris iha domin atu loron ida hotu hotu bele tama hodi goza iha Lalehan. Maibe dala barak ita nia laran ladun kmaan atu hala’o knaar ne’e, tanba Evangeilu nebe ita foin rona. Ita dala barak sente katak, ita hakarak hasai ai rahun hosi ema nia matalaran, maibe ita lori hela aikabelak iha ita nia matan rasik. Ita mos sente iha ita nia an, hanesan matan delek, tanba ne’e ita la brani, sai matadalan ba ema seluk. Maibe, hanesan dehan ona iha leten, knaar ita labele husik, tanba halo parte ona iha ita nia identidade hosi sacramento Baptismo kedas, hametin iha Sacramento Crisma no sisi hosi Sacramento Euacaristia. Komunga tiha ita tenki lori Jesus ba haklaken. Katak ba buka maluk sira nebe la’o sala dalan hodi dada hotu ba dalan los, mak Jesus. Ne’e duni, ita tenki hakas’an hodi halolo ita nia moris atu bele tulun ita nia maun alin sira, liu liu sira nebe Maromak tau iha ita nia sorin ka ita nia liman. Hosi Sacramento ita rasik hatene fo sai ba Nailulik ita nia aikabelak sira nebe taka ita nia matan. Ho duni mos Amo Konfessor, nudar Maromak nia fatin, ninia tulun no ema seluk tan nia tulun ita bele halakon aikabelak sira ne’e, atu nune’e ita bele duni hala’o ita nia knaar boot korrecsaun fraterna nian. pds

Buka sai ema laran, hanesan imi nia Aman laran luak!

REFLEXAO DIARIA 11 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Quarta, XXIII Tempo Comum: Lc.6, 27-38 27“Ha’u dehan ba imi sira nebe rona dau-daun: hadomi imi nia funubalun sira, halo diak ba sira nebe hirus imi; 28fo bensa ba sira nebe fo malisan ba imi, harohan ba sira nebe koalia aat imi; 29ba ida nebe basa o nia hasan ida, fo tan o nia hasan seluk; ba ida nebe hadau o nia unuk, fo tan o nia hatais; 30ba ida nebe husu buat ruma, fo ba; ba ida nebe hola o nia sasan sira, keta husu fali. 31Nudar imi hakarak ema halo ba imi, halo mos nune’e ba sira. 32Imi hadomi karik sira nebe hadomi imi, imi soi sa ida? Ema maksalak sira mos hadomi sira nebe hadomi sira. 33Imi halo diak karik ba sira deit nebe halo diak ba imi, imi soi diak sa? Ema maksalak sira mos halo nune’e. 34Imi impresta deit karik ba ema nebe imi hein atu simu fali, imi soi sa ida? Ema maksalak sira mos impresta, hodi hein atu simu fali nia folin. 35Maibe hadomi imi nia funubalun sira ba; halo diak no impresta hodi la hein atu simu fali buat ida. Nune’e imi nia kolen sei sai boot teb-tebes: imi sei sai Na’i aas liu hotu nia oan, basa Nia laran diak ba ema aat no ema laran aat sira. 36Buka sai ema laran luak hanesan imi nia Aman laran luak. 37Keta hanoin aat ema, no ema sei la hanoin aat imi; keta duu matak ema, no ema sei la duu matak imi. Fo perdua ba, no imi sei hetan perdua. 38Fo ba, no imi sei simu; ema sei tau ba imi nia liman buat diak barak, hanehan tun, doko tan to’o naresin. Basa imi sura oin sa ba ema, nune’e mos ema sei sura ba imi.” Dala barak, ita la gosta ema atu corrige ita, liu2 iha ema barak nia oin, maibe dala ruma, mes-mesak, hanesan Jesus hanorin, mos ita lakohi. Maibe ne’e, tanba ita haluhan tiha katak, bainhira ita simu tiha ona Sacramento Baptismo, ita tama ona iha dalan Santidade nian tanba ita tenki sai “Santo, hanesan ita Aman Maromak santo”. No moris santo, la’os moris tuir ita nia hakarak, maibe tuir Maromak ninia hakarak. Katak ita tenki troka ita nia mentalidade, hanesan horseik ita hanoin hamutuk no tenki troka mos ita nia hahalok sira hanesan iha Evangeilu ita foin rona. Iha hahalok ka lisan foun sarani nian nebe ita tenki hala’o, ita precisa duni maluk seluk nia tulun, tanba lisan foun ne’e todan teb-tebes. La monu ba ita, nudar ema maksalak nia laran no diabu mos, tanba lakohi ita sai hosi nia liman, nia sei halo buat oi oin atu taka dalan ba ita. Maibe Maromak, tanba hadomi tebes, tau iha ita nia sorin, ema lubun boot ida atu tulun ita moris nudar sarani. Uluk knanain, ita nia aman-inan, sira, tuir ita nia aman-inan sarani, ita nia testemunhas sira ba Crisma no Casamento. Ita iha obrigasaun boot atu rona ba sira, tanba sira mos simu knaar hosi Maromak atu tau matan mai ita. Sira nia liafuan bele la to’o, maibe iha mos Igreja nebe sei tulun sira hala’o didiak sira nia knaar. Padre ho Madre sira nia knaar mak ida ne’e duni. Ita sei hakbesik rasik mos ba sira hodi husu tulun. pds

Ksolok boot ba sira nebe terus!

REFLEXAO DIARIA 10 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Quarta, XXIII Tempo Comum: Lc.6, 20-26 20Foti tiha matan ba nia eskolante sira, nia dehan: “Ksolok ba sira nebe kiak, basa Maromak nia reinu imi nian. 21Ksolok ba sira nebe ohin hamlaha, basa imi sei bosu. Ksolok ba sira nebe ohin tanis, basa imi sei hamnasa. 22Ksolok ba imi, wainhira ema hirus imi, wainhira ema duni sai imi, hotar imi, hewai imi nia naran hanesan buat aat, tan deit Oan Mane. 23Iha loron neba, haksolok ba hodi haksoit ho laran ksolok, basa imi nia kolen boot tebes iha lalehan. Nune’e mak sira nia aman sira halo ba profeta sira. 24Maibe susar ba imi nebe riku, basa imi hetan ona imi nia ksolok. 25Susar ba imi nebe ohin bosu hela, basa imi sei hamlaha. Susar ba sira nebe ohin hamnasa, basa imi sei halerik no tanis. 26Susar ba imi, wainhira ema hotu koalia diak kona ba imi, basa imi nia bei ala sira halo mos nune’e ba profeta falsu sira.” Evangeilu ka Liafuan Kmanek nebe Na’i Jesus mai haklaken ba ita hosi Aman Maromak nia Domin mak ida bé ita foin haré dadaun. Liafuan kmanek tanba mosu tiha sala original, mosu mos terus – mane, han-hemu ho kosar bén; feto hahoris ho terus no halai tuir mane atu sai atan no samea, sei dolar hodi han rairahun iha nia moris tomak. Tanba ita hare ba terus hanesan todan nebe mai hosi salan, no todan nebe, tanba Justiça, sei la husik ita iha ita nia moris tomak. Maibe Maromak tanba Ninia Laran luak tebes duni, Nia hakarak bolu fali ita, hosi ita nia terus rasik. Nia husu fali de’it ita atu ho haraik’an, simu terus ho liman rua, tuir Na’i hanorin ho Ninia hahalok rasik, atu kasu ita nia salan sira hotu. Hanesan ne’e, terus la’os tan ona castigo ba ita nia salan, maibe dalan atu salva ita nia klamar. Ne’e ema nebe hetan terus, nia bele ona haksolok, tanba hosi terus nia bele manan fali Lalehan. Ema barak mak la kompreende Liafuan Kmanek ida ne’e,, maibe ne’e mak Lialos ba ita nia salvasaun, tanba monu tiha ba sala, ita lakon Maromak, ita foer. Hakarak sai fali hosi salan, foer no mate, ita tenki hamos’an no ita sei hamos’an ho terus, katak hakribit isin lolon ninia hakarak, nebe hetan tiha ona veneno diabu ninia, konkupiscencia, hodi moris fali tuir Maromak ninia hakarak, mak haterus’an. Hanoin kona ba liafuan moris ba semana ida ne’e, mak tulun malu atu moris hamutuk iha dalan ba Lalehan hamutuk ho Jesus atu harohan ba Aman Maromak, iha quarta ida ne’e, ita sei hanoin maka’as atu oin sa’a tulun malu atu sai hosi dalan a’at iha familia nia laran no oin sa’a halo ita nia familia sai duni familia cristã ida, komunidade ho Jesus, atu familia ninia orasaun hetan nafatin resposta diak hosi Aman Maromak. Aman-Inan ho caridade sei brani tulun malu hadok hahalok a’at hosi sira nia moris, atu ho Jesus iha sira nia let, sira bele halolo oan sira no hamutuk ho oan sira, moris tuir Jesus ninia hakarak no Jesus sei horik iha sira nia let, tuir Nia rasik promete no harohan atu bele haksolok nafatin iha terus nia laran hodi manan Lalehan. pds

Jesus hili Nia Apostolo sira

REFLEXAO DIARIA 9 Setembro 2008 Evangelho ba ohin, Terça, XXIII Tempo Comum: Lc.6, 12-19 12Iha loron hirak neba Nia sa’e ba foho atu harohan; kalan tomak Nia harohan ba Maromak. 13Iha dader, Nia bolu ba nia An eskolante sira, hodi fihir housi sira le’et na’in sanulu resin rua nebe Nia hanaran ‘apostolu’ 14Simao, nebe Nia hanaran Pedro, ho nia alin Andre; Tiago, Joao, Filipe ho Bartolomeu; 15Mateus, Tome; Tiago, Alfeu nia oan; Simao nebe hanaran Zeloso; 16Judas, Tiago nia oan, no Judas Iscariotes nebe sei saran Nia.17Tun tiha hamutuk ho sira, Jesus tur iha rai tetuk ida. Iha neba eskolante barak ho tan ema lubun boot housi rai Judeia tomak, housi Jerusalem no housi tasi ibun Tiro no Sidonia nian, 18mai atu rona Nia no mos atu hetan isin diak housi sira nia moras no sira nebe espiritu foer sira book, no sira hotu hetan diak. 19Sira hotu buka atu kona nia, basa kbiit sai housi Nia hodi fo isin diak ba sira hotu. Iha Domingo ita rona, oin sa’a ita sei hala’o ita nia moris nudar ema sarani, tulun malu atu forma Comunidade haleu Jesus hodi halo ita nia orasaun ba Aman Maromak, nebe sei haraik buat hotu nebe ita precisa atu moris ho ksolok no hakmatek nudar Maromak nia oan. Ita hotu lori iha ita nia an, buat ruma nebe lori ita atu defende hela de’it ita nia an, lakohi rende ba ema ida. Hakarak sulan de’it an iha ita nia egoísmo, lakohi ema seluk tama iha ita nia mundo. Ne’e duni, molok ita hakarak haré ema seluk ninia salan, ita mak sei loke uluk ita nia fuan ba ema seluk hodi harí Comunidade ho ema seluk. Hanesan ita foin rona e lee iha Evanzeilu ohin nian, Na’i Jesus sai hosi Ninia An hodi ba buka sira nebe Nia hadomi no precisa atu halo Comunidade Apostólica ho Nia. Maibe molok sai hosi nia An, nia ba uluk hasoru nia aman hosi orasaun. Nia bolu ida idak hodi sira nia naran rasik, Nia hanorin sira hodi mos hatoo Ninia kbiit ba sira. No sira mos loke sira nia laran ba Jesus hodi ba moris hamutuk ho Jesus. No ho Jesus sira sei lori Liafuan Kmanek ba ema hotu hotu, atu moris iha hakmatek no ksolok, nudar Maromak oan. Milagre mosu tanba sira nia Unidade ho Jesus. Dala barak ita tauk atu ba hasoru ema seluk, maski ita hatene katak, ita tenki salva ita nia maun alin sira, tanba ita nia obrigasaun. Maibe dala barak mos, ita la brani tanba ita mos taka hela ita nia fuan ba maun alin sira. Moris iha Igreja katak moris ho fuan nakloke ba malu hodi tulun malu atu sai santo hanesan ita nia Aman Maromak Santo, ho kbiit atu salva Mundo hamutuk ho Jesus, tuir Aman Maromak ninia hakarak. Brani atu hase’e maluk seluk nia salan hodi tulun sira sai hosi salan no brani simu ema seluk ema seluk nia hase’e hodi sai hosi salan ba moris iha santidade. pds

PARABENS BA INAN DOBEN MARIA NO INAN-FETON SIRA HOTU!

REFLEXAO DIARIA 8 Setembro 2008 Ita Na’in Feto nia tinan moris Evangelho ba ohin, Na’in Feto nia loron moris: Mt.1, 18-23 18Jesus Kristu moris nune'e: ema hakotu ona Maria, Jesus nia inan ba Jose. Molok sira moris hamutuk, Maria ko’us tiha ona hodi Espiritu Santu nia kbiit. 19Nia laen Jose, nebe ema laran los no lakohi hamoe Maria, hakotu atu husik deit nia. 20Nia hanoin dau-daun buat ne'e, wainhira Na’i nia anju mosu ba nia iha mehi dehan: “Jose, David nia oan, keta tauk simu Maria nudar o nia kaben, basa nia ko’us hodi Espiritu Santu nia kbiit. 21Maria sei tur ahi oan mane ida nebe o sei hanaran Jesus, basa Nia mak sei soi povu housi sira sala.” 22Ne'e hotu mosu atu halo tuir lia nebe Na’i hato'o housi profeta dehan: 23”Fetoran ida sei ko’us no tur ahi oan mane ida nebe ema sei hanaran ‘Emanuel’, katak 'Maromak ho ita.'” 24Hader tiha housi mehi, Jose halo tuir buat nebe Na'i nia anju haruka hodi simu nia kaben. 25Maski Jose la dauk hamutuk ho nia, Maria tur ahi oan mane ida, nebe nia hanaran Jesus. Iha Santa Igreja, ba ema nain tolu de’it, mak Igreja celebra sira nia loron moris: Jesus, Maria ho João Baptista. Razaun mak sira nia moris lori fali sentido foun no laran metin mai ita nia moris. Maria nia moris hatudu mai ita Promessa Maromak Padre nian nebe dehan katak “feto ida sei sama samea nia ulun”, katak Maromak la haluhan ninia promessa atu salva ita. João Baptista, nudar Espírito santo nia fatin nebe mai uluk Jesus atu prepara dalan ba Nia, loke ita nia laran atu simu Nia. Jesus ninia moris halo ita hotu bele haksolok hodi hananu ho anjo sira: “Glória ba Maromak leten a’as ba, Paz iha raiklaran ba sira be Na’i hadomi.” Ne’e duni, Humanidade no Kriatura tomak sei haksolok duni ho Ita Na’in feto ninia moris, tanba hanesan raihun mutin ba ita nia salvasaun. Loron ida ohin, loron ksolok boot, ba maluk Feto sira hotu, tanba ho Maria Virgem ninia moris no ninia missaun foun, Nia mai halolo no kasu naha todan nebe Eva tula hela iha Feto hotu nia kbaas, nudar ida nebe, se’es an tiha hosi Maromak nia plano ba nia, rona samea nia lian hodi lori Adão monu ba sala original. Eva foti’an hodi halo kontra Maromak ninia hakarak: “Aifuan hosi tós laran tomak, imi bele han, maibe hosi aihun tós klaran nian, imi labele han. Han karik imi sei mate.” Maibe Maria, tau an tomak iha Maromak Ninia liman laran: “Atan oan mak ne’e, halo tuir Ita nia liafuan ba!” Hahú ba ne’e, Ita Na’in Feto, mak sai Colaboradora boot ba Na’i Jesus ninia knaar maksoin iha milagre ita nia salvasaun nian. Hosi Maria ba Jesus no hosi Jesus ba Aman Maromak ho kbiit Espírito Santo nian. Ohin ita sei hato’o mos ita nia PARABENS ba Ita Na’in Feto nia Feto maluk sira hotu mak ita nia Inan-Feton sira hotu, hodi husu mos ba sira atu la’o tuir Maria, Inan Virgem, nia ain fatin, tulun Mane, liu liu aman, lain, maun-alin, parente no belun mane sira fila laran ba Jesus no hamutuk ho Igreja salva Humanidade tomak. pds

"Oan Mane mak Sabadu nia Na'i!"

REFLEXAO DIARIA 6 Setembro 2008 1º. sabado Evangelho ba ohin, Sábado, XXII Comum: Lc.6,1-5 1Iha loron Sabadu ida, wainhira Jesus la’o housi to’os batar nian, nia eskolante sira hahu silu no de’ut trigo iha sira nia liman hodi han. 2Fariseu sira dehan: “Tansa imi halo buat nebe bandu iha loron Sabadu?” 3Jesus hatan ba sira: “Imi la le’e buat nebe David halo wainhira nia ho nia maluk sira hamlaha, 4katak nia tama iha Maromak nia Uma, hola paun sakrifisiu nian hodi han no fahe ba sira, paun nebe amlulik sira deit mak bele han?” 5Nia dehan tan ba sira: “Oan Mane mak Sabadu nia Na’i.” Horse’ik iha Suai, festa rame, tanba Ordenasaun Amo Pe. Valério nian. Ohin, iha primeiro sábado ida ne’e, ambiente kala muda uitoan, tanba Sarani sira hamutuk ho Amo Bispo no Amo Padre foun, hanoin fali kona tinan 9 liu, iha segunda ida, loron manas, dia 6 de Setembro, tropas no polícia Indonesia nian, hamutuk milícias sira tama ho brutalidade iha Igreja hodi oho Sarani lubun boot ida no Nailulik nain tolu: Amo Pe. Hilário Madeira, hosi Ponilala-Ermera, nudar Pároco, Amo Padre Francisco Soares hosi Catrai Craic-Letefoho, nudar Vigário Paroquial no Amo Padre Tarsisius Dewanto,sj. hosi Jawa-Indonesia, nebe ba iha Suai atu aprende tetun, hodi servisu iha Timor, nia nebe foin simu Ordenasaun ba Nailulik, liu fulan oan ida de’it, iha 31 de Julho. Maibe ne’e mos festa boot, tanba sira mate tanba domin ba Na’i Jesus no ba maun alin sira; sira nia mate, sira nia vitória; sira nia mate, sira nia manan Lalehan. Dala barak ita haré ba terus no mate ho matan negativo nian de’it, maibé ita keta haluhan, liafuan todan nebe Jesus dehan hodi haksiak Pedro: “Sai tiha hosi Ha’u Nia oin, Satanás!”. Na’i Jesus lakohi ita halai hosi terus no mate, tanba hosi terus ita hamós ita nia klamar no hosi mate, ita manan moris. Iha passagem Evanzeilu nian nebe ita foin rona, Na’i Jesus hakarak fo hatene mai ita katak Nia mak Sabadu nia Na’i, Nia mak mate nia Na’i. Ba Judeu sira, loron Sabado, hanesan loron mate nian, lron nebe ita husik ita nia an iha Maromak ninia liman, hanesan Jesus iha rate. Loron nebe ita sei sente ita nia an kbiit la’ek, “hamlaha”, maibe ho laran metin tomak iha Na’i Jesus, nebe manan tiha ona mate no ita hamutuk ho Nia ita mos sei moris hi’as, manan mate. Amo na’in tolu, Pes. Hilário, Francisco ho Dewanto manan tiha ona mate tanba sira mate ho Jesus, iha Jesus no ba Jesus. Sira iha ona Lalehan, hamutuk ho ema hotu hotu nebe hadomi Jesus. Ita haksolok hodi husu sira nia tulun mai ita hotu. Maibe iha terus no mate nia laran, ita labele haluhan, Maria, Jesus Nia Inan no ita nia Inan. Na’i Jesus lori nia knaar maksoin ba to’o rohan, tanba Inan Virgem Maria, la’o nafatin iha Nia sorin. Iha tós Oliveira, Nia kala sente todan tebes, tanba Ita Na’in Feto, la iha neba. Nia husu Aman Maromak nia tulun. Ita mos sei labele husik ita nia Inan Maria, atu ita bele lori ita nia Kruz tuir Jesus atu ikus mai manan mate ho Jesus. Parabéns ba Sarani Suai no Igreja Timor tomak, tanba ita nia Mártir nain tolu: Pe. Hilário, Pe. Francisco no Pe. Dewanto,sj no keta haluhan halo orasaun, promessa, hodi husu tulun mai ita ida idak, ita nia família no ba Timor tomak, atu labele haketak malu no funu beibeik. pds

Hena foun, ho hena foun; tua foun iha kusi foun!

5 Setembro 2008 1ª.sexta feira Evangelho ba ohin, Sexta, XXII Comum: Lc.5,33-39 33Sira dehan ba Nia: “Joao nia eskolante sira hadera an dala barak hodi hamulak. Fariseu sira nia eskolante sira halo mos nune’e. Maibe, O nian fali han hemu.” 34Jesus hatan ba sira: “Imi bele halo noivu nia bainaka sira hadera an wainhira noivu sei hela ho sira. 35Loron sei to’o mai, wainhira ema sei hasai noivu housi sira; foin mak sira sei hadera an iha loron sira neba.” 36Nia haktuir tan aiknanoik ida ne’e ba sira: “Ema ida la tesi hena foun ida atu taka hatais tuan nia kuak; halo nune’e karik, ida foun sei les ida tuan, hena nebe hasai housi ida foun la han malu ho hatais tuan. 37Ema ida la rai hela tua foun iha tua fatin kulit tuan; nia halo nune’e karik, tua foun sei halo naklés tua fatin kulit tuan hodi halo tua nakfakar deit, no tua fatin kulit sei sai aat. 38Maibe tua foun sei tau iha tua fatin kulit foun, no sira rua sei la lakon. 39La iha ema ida nebe, hemu tiha tua tuan, hakarak hemu tan tua foun, basa nia dehan: ‘Tua tuan mak diak.’” Ohin, primeira sexta, loron boot ida tan ba ita nia Diocese Dili nian, tanba iha Suai, graça boot Nailulik nian, tun tan ba Jovem ida, Valério, hosi Maucatar-Suai. Diacono Valério hili loron ida ohin, atu hasa’e mos homenagem, orasaun no agradece ba Amo Pes. Hilário, Francisco no Dewanto,sj. nebe aban kompleta tinan 9 ba sira nia martíriu. Ne’e, atu fo hanoin mos ba ita katak vida Nailulik nian labele dok hosi terus to’o martíriu. Iha 1999, Amo Padre nain tolu ne’e, bele halai se’es tiha, maibe sira, nudar Bibiatan, tuir Na’i Jesus ninia ainfatin, la brani atu so’e hela sarani sira. Sira fo sira nia an ba mate, ho Jesus nebe motuk iha Sacrário no sarani barak nebe mate iha igreja laran no liur. Iha Domingo kotuk ita rona Na’i Mestre haksiak Pedro: “Sai hosi Ha’u oin, Satanás!”, tanba nia lakohi atu Jesus simu terus. Terus halo parte iha ita nia moris, bainhira ita hakarak tuir Jesus: “Ema ruma hakarak tuir Ha’u karik, nia sei hewai nia an rasik, sei lori nia kruz hodi tuir Ha’u.”(Mt.26,24). Ita tenki ita nia mentalidade, sai ema foun ho hanoin foun, hanesan ita foin rona iha evanzeilu. Liu liu tan, sai Nailulik, tanba iha ne’e, tenki sai “alter Christus!”, Kristu seluk. Amo P. Valério sai duni “alter Christus”, tanba nia hasa’e nia an tomak ba Maromak, hosi ninia votu castidade, obediencia no pobreza nian, tanba nia domin boot ba Maromak no ba maun alin sira no tanba nia kompreende sa’a ida mak terus. Maibe iha terus nia laran, Jesus hatudu nafatin nia domin mai ita hosi Eucaristia, atu ita bele mate ho Nia no moris hias hosi Nia. Ba Associados Apostolado da Orasaun nian sira, Amo Papa husu atu imi reza ba Refugiados sira. Iha ita nia railaran rasik, ita iha mos refugiados barak – refugiados 75, 99 ho crise 2006 nian nebe ita nia boot sira hakarak resolve de’it ho kilat no osan. Los duni, ita tenki simu malu no perdua malu, tanba mundu ne’e ita hotu hotu ninian no perdaun mak lori ita ba hetan perdaun ba ita nia an rasik, maibe Maromak lakohi ita taka matan ba Justiça, tanba “la iha Justiça, la iha Paz!”. Na’i Jesus mate iha Kruz tanba Justiça! Maibe ne’e hotu, tanba ita hakarak halai hosi Kruz hanesan S.Pedro no lakohi sai koerente ho ita nia Fiar sarani. Ita reza ba malu, liu liu ba ita nia ukun nain sira, atu neon nakloke ba lialos no brani hala’o Justiça, hodi resolve lolós problema Refugiado sira nian, hakotu ita nia crise. Na’i Jesus, Futar Fuan Santu, ami laran metin ba Itaboot!

Magnificat - Festa boot iha Letefoho-Atsabe

Hahu hosi loron 6, fulan Agosto, Paroquia Letefoho ho Atsabe haksolok tebes, tanba oan nain hat nebe, Maromak hili hodi hahulik sira hosi Amo Bispo D.Alberto Ricardo da Silva: Pe. Jose Maia, Dukurai; Pe. Lourenco Soares hosi Luana; Pe. Bento, Baboekraik no Pe. Norberto hosi Lasaun. Maromak hatudu nia Domin ba sira hodi hili sira no mos sira hatudu domin ba Maromak hodi hatan: "Na'i, atan oan mak ne'e!" Grasa boot tebes, maibe responsabilidade mos la'os kiik. Ita reza hodi akompanha sira iha sira nia moris foun ne'e. PARABENS ba sira, ba familia, ba comunidade, ba Diocese no Timor tomak!