segunda-feira, 30 de junho de 2008

Mestre, hau sei tuir Ita...

Reflexaun diária: Segunda - 30 Junho 2008

Iha tempo neba,
18Hare tiha ema lubun boot hale’u Nia, Jesus haruka atu hakat liu ba tasi sorin balun ba.
19Eskriba ida mai hasouru Nia dehan: “Mestre, ha’u sei tuir Ita ba fatin hotu nebe Ita ba.” 20Jesus dehan ba nia; “Laku sira iha kuak, manu sira lalehan nian iha knuuk iha; maibe Oan Mane la iha fatin atu sadere nia ulun.”
21Eskolante ida fali hateten ba Nia: “Na’i, husik ha’u ba uluk lai hakoi ha’u nia aman.” 22Maibe Jesus hatan ba nia: “O mai tuir Ha’u ba; husik mate sira hakoi sira nia mate.”(Mt.8,18-22)
Lia maksoin...

Horseik ita foin halo festa S.Pedro ho S.Paulo nian. Santo boot rua ne’e, nebe Jesus hili atu sai airin ba Nia Igreja, sira nain rua entrega’an tomak ba Jesus. Husik sira nia moris, husik sira nia matenek atu tuir Jesus hodi hetan moris, hodi hetan Paz: “Ami atu ba los se’e, Itaboot de’it mak iha liafuan moris rohan la’ek!” S. Paulo hetan sentido ba nia moris no mos ba nia mate iha Jesus: “La’os ona hau mak moris, maibe Jesus mak moris iha ha’u.”
Hatene didiak katak Jesus de’it mak bele fo Paz, Nia de’it mak bele dehan: “Hakmatek hela ho imi!”, ita sei la hanoin bar-barak eh arranja razaun oi oin hodi se’es hosi Nia.

Iha tempu ikus ne’e, Jovem sira ladun hakarak atu rona ba Jesus, tanba ne’e la tau problema atu tuir Jesus. Tanba sira nia matan se’e hela de’it ba ecran televisao nian, eh horas tutuir malu iha internet, no tilun sulan metin ho walkman ka mp sira, haluhan rai iha diskoteka ka rame-rame iha show sira.
Koko tok Jovem taka nia matan, loke nia tilun, subar’an iha nia quarto hodi roka tok nia fuan: Nia fuan buka ka la buka hakmatek? No hakmatek lolos nia sei hetan iha nebe de’it? Keta iha Jesus de’it, nebe dehan ba Jovem riku: “Ba fan tiha o nia sasan hotu2, fahe ba ema kiak sira, tuir Ha’u mai”.

Jovem keta lakon tempu ho profeta falsu sira...




domingo, 29 de junho de 2008

Tu es Pedro, sobre esta pedra edificarei a Minha Igreja...

ANO A – 13º Domingo
Tempo Comum - ANO A
29 de Junho de 2008
S. PEDRO – S. PAULOTema: A Igreja, como Família de Deus na Terra, que vive da Fé, Esperança e Caridade, a caminho do Céu.

Introdução:

Natal, a revelação do Amor do Pai
Páscoa, a revelação do Amor do Filho
Pentecostes, a revelação do Amor do Espírito Santo:

Igreja, resposta de amor do Homem ao amo de Deus para a felicidade e salvação do mesmo homem.

A. A Igreja no plano de Deus:

DEUS COM OS HOMENS NO CAMINHO DO REGRESSO

I. A Igreja como Comunidade que vive da Fé em Deus Pai.
A 1ª. Leitura narra a libertação de Pedro: sinal da presença de Deus Pai, que não abandona os seus filhos.

LEITURA I – Actos 12,1-11

Naqueles, dias,
o rei Herodes começou a maltratar alguns membros da Igreja.
Mandou matar à espada Tiago, irmão de João,
e, ao ver que assim agradava aos Judeus,
mandou, além disto, prender também a Pedro.
Era nos dias da Páscoa.
Depois de preso, mandou-o meter na cadeia
E entregou-o à guarda de quatro piquetes de quatro soldados cada um,
na intenção de, após a Páscoa, o fazer comparecer perante o povo.
Pedro era, pois, guardado na prisão,
mas a Igreja orava instantemente a Deus por ele.
Herodes estava para o fazer comparecer.
Nessa noite, dormia Pedro entre dois soldados, ligado com duas correntes,
enquanto as sentinelas, postadas à porta, guardavam a prisão.
Nisto, apareceu o Anjo do Senhor,
e uma luz brilhou na cela da cadeia.
O Anjo acordou Pedro, tocando-lhe no lado, e disse-lhe:
«Levanta-te depressa».
E as correntes caíram-lhe das mãos.
Então, o Anjo disse-lhe:
«Põe o cinto e calça as sandálias».
Ele assim fez. Depois, acrescentou:
«Envolve-te na capa e segue-me».
Pedro saiu e foi-o seguindo,
sem perceber que era verdade
o que estava a acontecer pela acção do Anjo;
pensava que tinha uma visão.
Atravessaram o primeiro posto da guarda, depois o segundo,
chegaram à porta de ferro, que dá para a cidade,
e a porta abriu-se por si mesma diante deles.
Saíram e avançaram por uma rua,
e logo o Anjo se afastou de Pedro.
Então, Pedro, voltando a si, exclamou:
«Agora sei realmente que o Senhor mandou o Seu Anjo
e me libertou da mão de Herodes
e de tudo o que esperava o povo judeu».

A Igreja vive na convicção de que está numa Família, cujo chefe é o próprio Deus, a quem se dirige todos os dias com a oração Pai Nosso para viver na verdadeira Paz.

II. A Igreja como Comunidade que vive da Esperança em Deus Filho. S. Paulo viveu conforme os ensinamentos de Cristo, por isso espera a coroa da glória.

LEITURA II – 2 Timóteo 4,6-8.17-18

Caríssimo:
Eu já estou a ser oferecido em sacrifício,
e o momento da minha morte está iminente.
Combati o bom combate, terminei a minha carreira, guardei a fé.
Daqui em diante, está-me reservada a coroa da justiça,
que o Senhor, o justo Juiz, me dará no dia do juízo;
e não só a mim, mas também a todos aqueles
que tiverem esperado com amor a Sua manifestação.
Apressa-te a vir ter comigo sem demora.
O Senhor esteve a meu lado e deu-me força,
para que, por meu intermédio,
a mensagem do Evangelho fosse plenamente proclamada
e todos os pagãos a ouvissem.
E eu fui libertado da boca do leão.
O Senhor me há-de livrar de toda a acção perversa
e me levará são e salvo ao Seu Reino celeste.
Glória a Ele por todo o sempre. Amen.

A Igreja pela sua Fé vive convicta na vitória, vitória essa que está garantida pela Morte e Ressurreição de Jesus Cristo, e participada por todos os fiéis na unidade com Jesus pelo Espirito Santo.

III. A Igreja como Comunidade que vive da Caridade pelo Espírito Santo. Jesus, o Messias, Filho de Deus Vivo institui a Santa Igreja, partilhando o seu poder divino num acto de caridade.

EVANGELHO – Mateus 16,13-19

Naquele tempo,
Jesus foi para os lados de Cesareia de Filipe
e fez aos discípulos esta pergunta:
«Quem dizem as pessoas que é o Filho do Homem?»
Eles responderam:
«Uns dizem que é João Baptista, outros que é Elias,
outros que é Jeremias ou um dos profetas».
Jesus replicou-lhes:
«E quem dizeis vós que Eu sou?»
Então, Simão Pedro tomou a palavra e disse-Lhe:
«Tu és o Messias, o Filho do Deus vivo!».
Jesus respondeu-lhe:
«És feliz, Simão, filho de Jonas,
porque não foram a carne e o sangue que to revelaram,
mas sim Meu Pai que está nos Céus.
E Eu também te digo a ti:
Tu és Pedro, e sobre esta Pedra edificarei a Minha Igreja,
e as forças do Inferno não levarão a melhor contra ela.
Dar-te-ei as chaves do Reino dos Céus:
tudo o que ligares na Terra ficará ligado nos Céus,
e tudo o que desligares na Terra ficará desligado nos Céus».

1.Jesus instituiu a Santa Igreja na pessoa de Pedro:
“Tu és Pedro, e sobre esta Pedra edificarei a Minha Igreja,
e as forças do Inferno não levarão a melhor contra ela.
Dar-te-ei as chaves do Reino dos Céus:
tudo o que ligares na Terra ficará ligado nos Céus,
e tudo o que desligares na Terra ficará desligado nos Céus».

2. Jesus traçou as linhas mestras da vivencia da Igreja:
- Crer em Deus Pai, cujo plano paternal é reunir todos os filhos dipersos à volta do Filho na Igreja, levando de regresso à casa paterna.
- Crer em Jesus, como Messias, Filho de Deus, Palavra de Deus Ercarnado.
- Crer no Espírito Filho, fonte da vida de amor, a vida da Igreja.
- Construir a Igreja sob a primazia da Caridade.
- Viver no espírito de martírio, sabendo desligar-se do mundo, para viver para a vida eterna.


B. A Igreja no Mundo

I. O Santo Padre, sucessor de S. Pedro, garantia da Fé.
a. Biografia
Bento XVI, Joseph Ratzinger
Nasceu em Marktl am Inn, Alemanha, 16 de Abril 1927.
Pai, comissário da polícia; mãe, cozinheira de hoteis, antes de casar.
Sacerdote, 29 de Junho de 1951
Bispo, 28 de Maio de 1977.
Cardeal, 17 de Junho de 1977 por Paulo VI.
Papa, 15 de Abril de 2005
b. Documentos importantes:
1. Encíclica “Deus, Caritas est.”
2. Exortação Apóstolica : “Sacramentum Caritatis”.
3. Enciclica “Spe Salvi”
4. Carta à Igreja da China
c. Actividades importantes:
1. Visita a Turquia
2. Visita EU America
3. Discurso na ONU

II. O Bispo, sucessor dos Apóstolos, garantia da Esperança.
Recomendaçoes do Santo Padre na visita “ad limina”:
. Evangelização na era da globalização.
. Formaçao em duas direcções: pessoas consagradas, especialmente, clero jovem e as escolas católicas, dando resposta aos pais, que recorrem às escolas católicas. Ser testemunhas e coragem para vencer as dificuldades.
. Abertura aos novos movimentos e carismas.
. Colaboração com a Igreja da China.

III. O Pároco, colaborador do Bispo, garantia da Caridade.

. Promover a Caridade


B. A Igreja doméstica:

I. O Pai, símbolo da Fé.
- A unidade do Pai com Deus Pai, como S.José

II. A Mãe, símbolo da Esperança.
- Viver em Unidade com Deus Filho como Maria

III. O Filho, simbolo da caridade
- Viver em unidade com o Deus Espírito Santo, como Menino Jesus.

Para concluir, vou ler uma pequena história, para ver se os nossos filhos vivem com os espírito da caridade, altruismo ou no egoismo, ficando como tema de reflexao para esta semana:
Espiritos evoluidos
Ha alguns anos, nas olimpiadas especiais de Seattle, nove participantes, todos com deficiencia mental, alinharam-se para a largada da corrida de 100 metros.
Ao sinal, todos partiram, nao exactamente em disparada, mas com vontade de dar o melhor de si, terminar a corrida e ganhar.
Um dos garotos tropecou no asfalto, caiu e comecou a chorar. Os outros ouviram o choro, diminuiram o passo e olharam para tras.
entao viraram e voltaram. Todos eles.
Uma das meninas com "sindrome de Down ajoelhou, deu um beijo no garoto e disse: "Pronto, agora vai sarar!" E todos os nove competidores deram os bracos e andaram juntos ate a linha da chegada. O estadio inteiro levantou e os aplausos demoraram muitos minutos...
Talvez os atletas fossem dificientes mentais...
Mas, com certeza, nao eram deficientes espirituais...
Isso porque, la' no fundo, todos nos sabemos que o que importa nesta vida, mais do que ganhar sozinho, e' ajudar os outros a vencer, mesmo que isso signifique diminuir os nossos passos...
Procure ser uma pessoa de valor, em vez de procurar a ser uma pessoa de sucesso. O sucesso e' consequencia.
Albert Einstein

==============

Boas Festas de S.Pedro e S. Paulo

sexta-feira, 27 de junho de 2008

Ema nebe hadomi Maromak, la tauk! (Bento XVI)

LIA MENON

Semana XII Tempo baibain
Quinta - 27 Junho 2008

Lorokraik kmanek ba maluk rona nain RTK, Radio Timor Kmanek, Radio Na’in Feto nian sira hotu.

Dala ida tan ita hasoru fali malu iha Sexta lokraik ida ne’e, hodi hanoin hikas Maromak nia Futar lian nebe hato’o mai iha loron ida ohin atu hametin lia murak hirak nee iha ita nia fuan. Iha Sexta2, ita hanoin hamutuk kona Maromak nebe hadomi teb-tebes ita, hosi Nia Oan nebe mai mate iha Cruz tanba ita, no oin sa’a ita selu domin ne’e ho ita nia hahalok lor-loron nian, hala’o apostolado.

Maibe molok ita atu reflecte hamutuk ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Mt 8, 1-4.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
Na’i Jesus dehan ba Nia eskolante sira,
1Wainhira Nia tun housi foho, ema lubun boot ida la’o tuir Nia. 2Iha oras neba, ema moras lepra ida mai monu iha nia oin hodi dehan ba Nia: “Na’i, Ita boot hakarak karik, bele hamos atan oan.” 3Jesus lolo liman, kona nia dehan: “Ha’u hakarak, sai mos ba!” Iha oras neba kedas nia moras lakon. 4Maibe Jesus hateten ba nia: “Keta haktuir ne’e ba ema ida, maibe ba hatudu an ba amlulik hodi hasa’e buat karan nebe Moises haruka nudar sasin ba sira.”
Lia maksoin...
(pausa musica)

1. Iha Evangelho nebe ita foin rona nudar liafuan moris ba loron ohin, Nai Jesus hakarak hanorin ita katak Maromak nebe dehan ba ita “keta tauk”, rona nafatin ita nia halerik sira. Lakohi ita atu sai atan ba tauk, atan ba buat ida, maibe oan no familia ba Nia. Ema moras lepra ne’e ho fiar no haraik’an tomak ba hakneak iha Na’i Jesus nia ain harohan: ““Na’i, Ita boot hakarak karik, bele hamos atan oan.” Na’i Jesus hatudu Aman Maromak nia domin boot hodi dehan: “Ha’u hakarak, sai mos ba!”
Iha sexta ida ohin, fulan Jesus, Futar Fuan Santu nian ne’e, ita sei hanoin didiak iha Na’i Nia liafuan nebe dehan: “28“Mai besik Ha’u, imi hotu nebe kole no terus; Ha’u sei fo kmaan ba imi . 29Simu Ha’u nia ukun ba hodi banati tuir Ha’u, tan Ha’u laran kmaus no haraik an; no imi sei hetan hakmatek ba imi nia klamar. 30Basa Ha’u nia ukun mamar, Ha’u nia naha kmaan.”(Mt.11,28-30).



2. Amo Papa Bento XVI, iha domingo kotuk dehan katak ema nebe hadomi Maromak la tauk buat ida: “ Ema nebe hadomi Nia la tauk: ‘18Iha domin, la iha tauk; maibe domin nebe lo-los duni sai tauk, tanba tauk fo hanoin kastigu; ema nebe tauk seidauk to’o iha domin nia tutun lolos’(1 Jo 4, 18). Ne’e duni, ema nebe fiar la hakfodak ho naran buat ida, tanba hatene katak nia iha Maromak nia liman, no hatene mos katak buat a’at no buat nebe neon la iha, la iha liafuan ikus nian, maibe Cristo, Maromak nia Liafuan nebe halo’An ba Mane de’it, mak Mundu no Moris nia Na’in, Kristu, nebe hadomi tebes ita to’o saran’An nudar sakrificiu, mate iha Kruz ba ita nia salvasaun.” No iha Eucaristia, ita la hakneak de’it iha Kristu nia futar ain, hanesan ema nebe moras lepra, maibe ita simu tan Nia iha Hostia, Komuinaun, tanba domin. Ne’e duni, hanesan amo Papa dehan, ita labele tauk naran buat ida, tauk de’it Maromak...
3. Maluk rona nain RTK … no maluk sarani sira, ita Timor oan, nebe Amo Papa Bento dehan “Nasaun mais Katólika da Ásia” ita mak moris nakdedar hela de’it: uluk bapak sira halo ita nakdedar; bapak soran ita, halo pro-integrasaun ho pro-independencia, ita oho malu; partidu sira mai halo ita sadik malu, halo aman-inan-oan fahe malu; ukun-nain sira mai fahe tan ita ba lorosa’e-loromu no agora ho forsa timor nian rasik, sama lialos ho justisa ba rai, halo povo nakdedar liu tan...
Sarani timor oan sira keta haluhan katak ita Maromak nia oan, ita konfessa-komunga labele moris iha tauk nia okos... Buka moris ho fiar metin, reza husu brani, atu tauk deit Maromak, hodi fo sasin kona ba Jesus, kaer metin ba lialos no justisa.


4. Aman Maromak sei tulun nafatin ita.
Jesus futar fuan santu, ami laran metin ba Itaboot.
Ita ba descansa ho Aman Maromak ninia bencao: Maromak bele buat hotu haraik Ninia Bencao ba ita hotu: Hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo…

quinta-feira, 26 de junho de 2008

Jovem, Jesus bolu karik o, keta fila kotuk...

LIA MENON

Semana XII Tempo baibain
Quinta - 26 Junho 2008

Lorokraik kmanek ba maluk rona nain RTK, Radio Timor Kmanek, Radio Na’in Feto nian sira hotu.

Dala ida tan ita hasoru fali malu iha Quinta lokraik ida ne’e, hodi hanoin hikas Maromak nia Futar lian nebe hato’o mai iha loron ida ohin atu hametin lia murak hirak nee iha ita nia fuan. Iha quinta2, ita hanoin hamutuk hodi reza mos ba vokasaun, ba sira nebe entrega’an tomak ona ba Maromak hanesan Padre, Madre no Irmauns ho Irmans sira no mos kona ba Eucaristia. Ita reza mos ba kiik’oan sira atu tau sira nia fuan mos nafatin hodi haloot Jesus.
Maibe molok ita atu reflecte hamutuk ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Mt 7, 21-29.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
Na’i Jesus dehan ba Nia eskolante sira,
21“La’os ema hotu nebe dehan mai Ha’u: ‘Na’i, Na’i!’ sei tama iha reinu lalehan, maibe nia deit nebe halo tuir Ha’u Aman iha lalehan nia hakarak. 22Ema barak sei dehan mai Ha’u iha loron neba: ‘Na’i, Na’i, la’os hodi Ita Boot nia naran mak ami si’ik nudar profeta, no hodi Ita naran mak duni sai tiha diabu sira, no mos halo milagre barak?’ 23Iha oras neba Ha’u sei hatan mo-mos ba sira: ‘Ha’u la hatene imi; hadook an tiha housi Ha’u, imi sira nebe halo aat.’”
24“Ne’e duni, ema nebe rona Ha’u nia liafuan hirak ne’e hodi moris tuir, nia hanesan ema matenek nebe harii nia uma iha fatuk leten; 25udan tau, mota tun, anin hu’u hasouru uma ne’e, maibe uma la monu basa hamriik iha fatuk leten. 26Maibe, ema nebe rona Ha’u nia liafuan hirak ne’e, no la halo tuir nia, nia hanesan ema beikten nebe harii nia uma iha rai henek leten. 27Udan tau, mota tun, anin hu’u hasouru hodi sobu uma ne’e; uma ne’e monu. Nia rahun aat liu.”
28Wainhira Jesus koalia hotu tiha, ema lubun hakfodak ho nia doutrina, 29basa Nia hanorin sira hanesan ema nebe iha kbiit, la’os hanesan eskriba no fariseu sira.
Lia maksoin...
(pausa musica)

1. Iha Domingo kotuk ita rona liafuan todan ida nebe sai hosi ita Na’i Jesus nia ibun nebe dehan: “...ema nebe fo sasin karik kona ba Ha’u iha ema seluk nia oin, Ha’u mos sei sasin kona ba nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia oin. 33Maibe ema nebe nega Ha’u iha ema nia oin, Ha’u mos sei nega nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia futar oin.”.
Iha Evanzeilu ohin nian, Na’i Jesus hakarak ita hametin liafuan Domingo kotuk nian no fo hanoin ba ita katak fiar la ho sasin, la folin. La’os naton de’it dehan “hau fiar Maromak”, maibe domingo la ba Missa, iha uma la reza; tenki hatudu fiar ho hahalok. Sarani iha fatin balu, barak teb-tebes, maibe vokasaun la iha, ne’e tanba la hatudu fiar ho hahalok. Jesus bolu, fila kotuk hanesan Jovem riku. Iha fatin balu, Padre ho Madre no Consagradu seluk nakonu, maibe igreja malirin dadaun, mamuk dadaun, mate dadaun, tanba Padre, Madre no Consagradu balu, la hatudu fiar ho hahalok... Hamlulik, Madre no Konsagradu sira bele halo explikasaun bar-barak, maibe la fo sasin iha orasaun, iha haterus’an, iha haraik’an, iha brani atu defende lialós no justisa, buat hotu mota sei lori... no Jesus sei nega tan iha Aman Maromak futar oin.

2. Iha semana kotuk hala’o iha Quebec, Canadá, Congresso Eucaristico Internacional ho tema “Eucaristia, nudar karan Maromak nian ba Mundu nia moris.” Amo Papa, Bento XVI, taka Congresso iha Domingo kotuk ho ninia homilia liu hosi satélite, liu liu ba Jovem sira hodi dehan katak Eucaristia hanesan “hasoru malu domin nian ho Jesus”. “Iha Maromak nia Liafuan no iha Eucaristia, imi sei koko oin sa’a Maromak hadomi imi teb-tebes”, dehan amo Papa ba Jovem sira. Nia hatutan tan hodi dehan ba Jovem sira atu husik Jesus muda sira nia laran no sira balu koko karik konvite atu sai Padre ka Madre, keta tauk atu tuir, tanba Jesus la mai fo todan, maibe mai liberta.
Atu ita bele fo nafatin sasin kona ba Jesus iha mundu, ita nia forsa mak Jesus nebe ita simu iha Eucaristia Domingo2 ka loro2n. Ita moris iha Jesus, ita ho Jesus fo moris ba Mundu.

3. Maluk rona nain RTK no maluk sarani sira hotu,
keta lakon tempu ho buat oi oin... Tempu liu dadaun no Maromak hein ita iha dalan rohan hodi ho Jesus simu ita ka nega ita... Ita nia moris iha rai sai todan dadaun: hakarak sama tiha lialós ho justisa ba rai, oras ne’e sadik malu ho kabun mamuk... Maibe Maromak nia paun pedasuk oan ida ba ita iha Missa la falta. Hakarak hetan naroman ba problema hotu2, hakat ba Missa no ho Jesus “buat ida la susar”... Sarani nebe falta Missa, hanesan ema nebe hari uma iha raihenek leten... Nia uma sei namlele, no nia namlele ho nia uma...

4. Aman Maromak hatene nafatin ita nia susar. Nia sei la husik ita mesak. Nia haruka nafatin Jesus mai la’o ita iha Eucaristia. Ita ba descansa hodi hanoin oin sa’a labele falta Missa no Aman Maromak haraik bensaun no ba ita nia sira hotu no ba mundo tomak:
Maromak bele buat hotu haraik Ninia Bencao ba ita hotu: Hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo…

Kalan diak....


quarta-feira, 25 de junho de 2008

Hosi fuan mak imi sei hatene aihun...

LIA MENON

Semana XII Tempo baibain
Quarta - 25 Junho 2008

Lorokraik kmanek ba maluk rona nain RTK, Radio Timor Kmanek, Radio Na’in Feto nian sira hotu.

Dala ida tan ita hasoru fali malu iha Quarta lokraik ida ne’e, hodi hanoin hikas Maromak nia Futar lian nebe hato’o mai iha loron ida ohin atu hametin lia murak hirak nee iha ita nia fuan. Iha quarta2, ita hanoin hamutuk ho cabenain sira, atu hametin fiar, erperansa no domin iha familia, hanesan iha sagrada familia Nazare nian.
Maibe molok ita atu reflecte hamutuk ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Mt 7, 15-20.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
Na’i Jesus dehan ba Nia eskolante sira,
15“Imi matan moris ba kona ba profeta bosoknian sira nebe mosu ba imi hodi hatais bibi kulit, maibe iha laran, sira mesa asu fuik nebe kaanten. 16Imi sei hatene sira housi sira nia fuan. Ema bele ku'u uvas housi aitarak, ka figueira housi du’ut aat? 17Lolos, ai hotu nebe diak fo fuan diak, no ai nebe aat fo fuan aat. 18Ai diak la bele fo fuan aat, no ai aat la bele fo fuan diak. 19Ema sei tesi tiha ai sira nebe la fo fuan diak hodi soe sira ba ahi. 20Ne'e duni, housi sira nia fuan mak imi sei hatene sira.”
Lia maksoin...
(pausa musica)

1. Liafuan moris nebe ita rona iha Domingo hosi Na’i Jesus nebe dehan: “Imi keta tauk...” atu sai sasin Jesus ninian, hodi moris ho hakmatek iha rai atu loron ida manan lalehan ho Jesus nudar sasin, ita sei koko uluk knanain hosi familia. Tanba ita ida idak tenki sai profeta, apóstolo iha ita nia familia...
Kabenain sira mak sei dehan ba malu: “keta tauk”, aman-inan sira, mak sei dehan ba oan sira “keta tauk”, no oan sira mak sei dehan ba aman-inan no dehan ba malu “keta tauk”... Maibe se iha uma laran mak aman-inan hir-hirus hela deit ba malu; halo oan sira ain la kona rai; maun-alin, bin-feton sira hare malu hanesan busa ho laho, entaun, Evanzeilu ohin nian konvida ita atu hanoin atu labele sai profeta bosok nian, tanba ita nia hahalok, la tuir naran sira nebe ita lori, nebe halo ita atu sai profeta: kabenain, aman, inan, maun-alin, bin-feton...

2. Familia mak hanesan eskola boot nebe Maromak halo hela atu hanorin ita moris tuir Maromak ninia hakarak, moris hanesan Maromak oan. Ne’e duni, familia mak sei hodi Maromak nia fatin prepara ita atu tama iha mundo ho brani, hasoru diabu nebe hakarak halo tauk ita. Aman ho nia kbiit nudar mane sei hanorin oan sira atu tauk Maromak no labele tauk ema; inan ho nia domin nudar feto, sei tulun oan atu labele tauk “ida nebe bele oho isin, maibe labele oho klamar...” no oan sira ho ksolok no brani bele duni fo sasin kona ba Maromak, hanesan labarik oan sira iha Livro II Macabeu nian.

3. Maluk rona nain RTK … no maluk sarani sira hotu, no liu liu ba maluk kabenain, aman-inan sira. Ho ita nia rain ukun rasik ona no ho globalizasaun, fo sasin kona ba Jesus, sai susar dadaun ona. Barak, liu liu jovem, adolescente ho kiik’oan sira, la tau ain ona iha Igreja tanba se’e tilun fali ona ba ema sira nebe lakohi fiar ona Maromak. Maibe se imi nia oan sira oras ne’e “nega Jesus”, abanbainrua “Jesus mos sei nega sira iha Maromak futar oan”. Imi hanoin oin sa’a? Se’e mak sei hatan no se’e mak lakon? Bolu malu hanoin hamutuk iha familia, atu ikus mai labele fo todan ba malu no laran taridu.

4. Aman Maromak sei tulun nafatin ita. Sagrada Familia nazare sei tulun mos ita. Ita ba descansa ho Maromak ninia bencao: Maromak bele buat hotu haraik Ninia Bencao ba ita hotu: Hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo…

terça-feira, 24 de junho de 2008

Labarik ne'e, sei sai se'e los?...

LIA MENON
Semana XII Tempo baibain
Terça - 24 Junho 2008 – S.João Baptista-Parabens ba Joao(Na'i nia bensaun) sira hotu...


Lorokraik kmanek ba maluk rona nain RTK, Radio Timor Kmanek, Radio Na’in Feto nian sira hotu.

1. Ita celebra tiha ona ohin loron moris S. Joao Baptista nian. Santo boot ida ne’e, sai mai hanesan sinal hakmatek no ksolok ba ema nebe laran metin iha Maromak nia plano, hanesan Saun Zacarias ho Santa Isabel, no naroman ka matadalan ba ema nebe buka Jesus.
Maibe molok ita atu reflecte hamutuk kona ba Santo boot ida ne’e ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Lc 57-66.80.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
57Wainhira tempu to’o ona ba Isabel, nia tur ahi oan mane ida. 58Rona tiha katak Na’i hatudu laran luak boot ba nia, nia maluk no parenti sira haksolok ho nia. 59Liu tiha loron ualu, sira mai atu halo sirkunsisaun kosok oan nian. Sira hakarak hanaran nia Zacarias, tuir nia aman; 60maibe nia inan dehan: “Lae, nia naran Joao.” 61Sira dehan fali ba nia: “Iha imi nia parenti sira le’et la iha ema ida ho naran ne’e.” 62Tan ne’e, ho sinal oi-oin, sira husu ba nia aman: nia hakarak fo naran sa ba nia oan. 63Nia husu surat tahan ida hodi hakerek: “Nia naran Joao.” Sira hotu hakfodak. 64Zacarias nia ibun nakloke kedas, nia nanal mamar fali, nia koalia hodi hawelok Maromak. 65Sira hotu nebe hela besik neba tauk teb-tebes. Lia hirak ne’e hotu naklekar iha foho rai Judeia tomak. 66Sira hotu nebe rona buat hirak ne’e rai hela iha sira nia laran hodi dehan ba sira an rasik: “Labarik ne’e sei sai sa los?” Basa, tebes duni, Na’i nia liman hela ho nia.
80Labarik sai boot, nia laran metin liu tan. Nia horik iha rai fuik maran to’o loron nebe nia hatudu an ba Israel.
Lia maksoin...
(pausa musica)

Ita maski sarani tiha ona, simu Sacramento sira seluk tan tiha ona no confessa-comunga, maibe dala barak ita moris nafatin ho tauk nia laran, namlele nafatin hela de’it, no maski ita rona Maromak dehan, hanesan iha Domingo kotuk: “Keta tauk...”.
Ne’e tanba dala barak, ita haluhan tutuir buat nebe Maromak halo ba nia Povo iha história salvasaun no buat nebe mos Maromak halo mai ita rasik, ba ita nia familia no belun sira no ba ita nia povo timor.
Saun Zacarias hakarak dunik tau naran “João”, katak “graça Maromak nian” ba nia oan, tanba nia rasik hatene katak oan ne’e, sinal hosi Maromak nia laran luak nebe rona sira nia orasaun. Bainhira nia rekoinece Maromak nia graça Maromak mos fo fali kbiit ba nia bele koalia fali, hodi hahi Maromak, hein planu foun nebe Maromak sei hatudu hosi oan ne’e.

(pausa musica)

Hanesan Zacarias no Isabel, nebe hakarak tebes hetan oan, tanba ne’e mak graça boot ba cabenain sira, liu liu tan ba umakain sira Israel nian, tanba promessa Messias nian, nebe sei moris iha umakain Israel nian ida... Santo rua ne’e la lakon esperansa, maibe harohan nafatin, to’o ikus mai Maromak haraik grasa nebe sira buka...
Santa Igreja ninia prezensa iha ita nia let, hosi Amo Bispo, Amo Paroco, Amolulik, Madre sira to’o Catequista no Responsavel Comunidade ka Grupo sira, atu tatoli nafatin Aman Maromak nia liafuan hakmatek: “Keta tauk...”, buat hotu sei la’o diak.
Iha problema barak mak halo ita laran mukit. Problema hosi familia nian, problema sociedade nian,... ita nia rain la hetan tan deit hakmatek.

(pausa musica)

Maluk rona nain RTK … no sarani sira hotu,
hosi festa S. Joao nian ne’e, ita hakas’an hodi fiar metin liu tan iha Aman Maromak, nebe la husik ita la’o mesak. Nia husik nia Oan la’o ho ita hosi Santa Igreja ho kbiit Espirito Santo nian.
Maibe, ita sei hakas’an atu rona duni ba Igreja, oin seluk, ita sei la sai hosi nakukun laran. Se Igreja hanorin ita atu la’o tuir Justiça, ita sei labele hakat liu justisa hodi ba halo “caridade”. Hakat liu justisa, caridade la iha! Timor sei hetan duni hakmatek, bainhira hakruk ba justisa.
(pausa musica)

Aman Maromak hadomi nafatin lokohi ita lakon hakmatek. Molok ita ba toba, ita reza, husu perdaun ba ita nia loko’an, hodi lakohi rona ba Igreja, lakohi rona ba Maromak, atu loron aban, sai diak liu fali loron ohin. S.Joao Baptista, Santa Isabel ho S.Zacarias sei harohan husu tulun mai ita ida idak, ita nia familia, ba ita nia naiulun sira no ba Santa Igreja.
Ita ba descansa ho Aman Maromak ninia bencao: Maromak bele buat hotu haraik Ninia Bencao ba ita hotu: Hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo…

Kalan diak...




segunda-feira, 23 de junho de 2008

Hasai uluk knanain aikabelak hosi o nia matan laran...

LIA MENON

Semana XII Tempo baibain
Segunda - 23 Junho 2008

Lorokraik kmanek ba maluk rona nain RTK, Radio Timor Kmanek, Radio Na’in Feto nian sira hotu.

1. Dala ida tan ita hasoru fali malu iha Segunda lokraik ida ne’e, hodi hanoin hikas Maromak nia Futar lian nebe hato’o mai iha Segunda ida ohin atu hametin lia murak hirak nee iha ita nia fuan. Iha segunda2, ita hanoin hamutuk ho Jovem sira, fetoran no mane klosan sira.
Maibe molok ita atu reflecte hamutuk ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Mt 7, 1-5.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
Na’i Jesus dehan ba Nia eskolante sira,
1“Keta hanoin aat ema, atu ema la bele hanoin aat imi. 2Basa imi hanoin aat ema karik, mak ema mos sei hanoin aat imi:oin sa’a imi sukat ema, nune’e mos mak ema sei sukat imi. 3Tansa o hare du’ut lahan iha o nia maluk nia matan laran, maibe la hare aikabelak iha o rasik nia matan laran? 4Oin sa o bele dehan ba o nia alin: 5 ‘Husik ha'u hasai du’ut lahan housi o nia matan laran,’ wainhira aikabelak sei hela iha o rasik nia matan laran? Laran makerek, hasai uluk knanain aikabelak housi o nia matan laran, hafoin mak o sei hare hodi hasai du’ut lahan housi o nia maluk nia matan laran.”
Lia maksoin...
(pausa musica)

Iha Domingo horseik ita rona liafuan hakmatek nian hosi Jesus: “Imi keta tauk...”.
a) 26 keta tauk ema sira... tanba ema la’os maromak, maibe ilas no klalatak Maromak nian.
b) 28 “Keta tauk ema sira nebe oho isin lolon... tanba ema nia kbiit la to’o Maromak nian.
c) imi keta tauk, basa imi folin liu manu oan barak... tanba justiça ema nian la hanesan Maromak nian.
Ohin hosi evangelho nebe ita foin rona, Na’i Jesus hararak fo hanoin mai ita katak ita tauk tanba ita haluhan ita nia an, haluhan knaar nebe ita simu atu hala’o iha ita nia moris no liu liu tanba ita halo justiça lalos.
Hanoin kona ba Jovem sira, Jovem barak moris iha tauk nia laran. Dala barak, brani nebe sira hatudu, brani falsu, brani taka falta nian. Ne’e tanba, Jovem la tama iha ninia laran hodi hasai tiha “aikabelak” nebe taka dalan ba nia moris. Tama iha nia laran hodi hanoin katak nia Maromak nia ilas no klalatak, nia moris atu hadomi no atu sai ema paz ni justiça nian, labele sai fali violencia nain. Oras ne’e, ema hare ba Jovem sira, ema tauk; Jovem sira tauk malu no mos tauk buat hotu hotu. La hakmatek.

(pausa musica)

2. Santa Igreja buka halibur nafatin Jovem sira hodi hanorin sira. Iha fulan julho sei ba tuir Jornada Mundial ho Amo Papa Bento XVI, iha Sidney, Jovem besik atus rua, hosi Diocese Dili no Baucau. Hanesan Jovem Mundo tomak nian sira sei ba simu Mensagem hosi Amo Papa, atu loke sira nia fuan hodi simu Maromak Espirito Santo, nebe sei tulun sira atu sai Jesus nia sasin; taka sira nia fuan ba babeur diabo nian, hosi tua, droga, cigarru, lisan a’at nebe lori deit sira ba sai violencia nia atan.
Nai Maromak Espirito Santo mak sei lori sira ba la’o ho Jesus, nebe sei hanorin sira la’o iha dalan salvasaun nian no sai mos “Jovem, apóstolo ba Jovem”.
(pausa musica)

3. Maluk rona nain RTK … no sarani sira hotu, ita keta hanoin atu tau todan hela de’it ba Jovem sira. Ita hatudu liman ba sira, maibe “aikabelak” iha hela ita nia matan. Sira hase’e karik ita, ita sei la iha liafuan ida atu dehan. Ita sei hakas’an nudar Igreja ka Estado halo nafatin buat ruma atu tulun Jovem sira, keta hanoin atu usa de’it sira; no hotu hotu sei buka reza ba Jovem sira, tanba sira mak ita nia futuro.
(pausa musica)

4. Aman Maromak hadomi nafatin ita no hadomi liu2 Jovem sira.
Ita ba descansa ho Aman Maromak ninia bencao: Maromak bele buat hotu haraik Ninia Bencao ba ita hotu: Hodi Padre, hodi Filho no hodi Espirito Santo…



domingo, 22 de junho de 2008

Ema se'e fo sasin kona ba Ha'u, Ha'u mos sei fo sasin kona ba nia!

LIA MENON

Domingo XII Tempo baibain
22 Junho 2008-06-22



1. Dala ida tan ita hasoru fali malu iha Domingo ida ne’e, hodi hanoin hikas Maromak nia Futar lian nebe hato’o mai iha Domingo ida ohin atu hametin lia murak hirak iha ita nia fuan. Maibe molok ita atu reflecte hamutuk ita rona hamutuk lai Na’i Jesus ninia evangelho, ohin nian, nebe hasai hosi Mt 10, vers 26 too 33.

Maromak hela ho imi...
Na’i Jesus Cristo ninia Evangelho nudar S. Mateus haktuir...

Iha tempo neba,
Na’i Jesus dehan ba Nia eskolante sira,
26 keta tauk ema sira, basa la iha buat nebe subar hela nebe ema sei la fo sai, eh buat nebe naksubar nebe ema sei la hatene. 27Buat nebe Ha’u dehan ba imi iha nakukun laran, imi sei fo sai iha naroman; buat nebe imi rona sub-subar deit, imi sei haklaken housi uma nia kakuluk leten.” 28“Keta tauk ema sira nebe oho isin lolon, maibe la bele oho klamar. Maibe tauk ba ida nebe bele halo lakon isin no klamar hotu iha infernu. 29Manu oan rua la fa’an ba doit ida? Maibe sira ida la monu ba rai wainhira imi Aman la husik. 30Imi nia fuuk iha ulun mos sura hotu. 31Ne’e duni, imi keta tauk, basa imi folin liu manu oan barak.”
32“Ne’e duni, ema nebe fo sasin karik kona ba Ha’u iha ema seluk nia oin, Ha’u mos sei sasin kona ba nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia oin. 33Maibe ema nebe nega Ha’u iha ema nia oin,

Ha’u mos sei nega nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia futar oin.”
Lia maksoin...
(pausa musica)

Iha Evangelho nebe ita foin rona, Na’i Jesus hakarak fo brani ba sira nebe nia bolu hodi haruka ba haklaken Na’i nia Reino, hanesan ita rona tiha ona iha Domingo kotuk. Tanba knaar ne’e, la’os kmaan, maibe todan tebes, hanesan ita rona kona ba profeta Jeremias ninia experiencia iha 1°. Leitura domingo ohin nian.
Na’i Jesus bolu sira nia atensaun ba problema tolu nebe sira sei hasoru:
a) 26 keta tauk ema sira... tanba ema la’os maromak, maibe ilas no klalatak Maromak nian.
b) 28 “Keta tauk ema sira nebe oho isin lolon... tanba ema nia kbiit la to’o Maromak nian.
c) imi keta tauk, basa imi folin liu manu oan barak... tanba justiça ema nian la hanesan Maromak nian.
Atu remata, Na’i Jesus fo hanoin ba ninia eskolante sira liafuan todan ida ne’e:
32“Ne’e duni, ema nebe fo sasin karik kona ba Ha’u iha ema seluk nia oin, Ha’u mos sei sasin kona ba nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia oin. 33Maibe ema nebe nega Ha’u iha ema nia oin Ha’u mos sei nega nia iha ha’u Aman nebe iha lalehan nia futar oin.”
(pausa musica)

2. Santa Igreja hala’o knaar nebe Apóstolos sira simu hodi hasoru problemas sira nebe Jesus fo hanoin nanis ona, maski dala ruma hahu kedas hosi Amo Papa, liu hosi Amo Bispo sira too Nailulik sira hotu tenki brani liu tan - “keta tauk” - hodi koalia maka’as liu tan tuir Maromak haruka, la’os tuir ida idak nia hanoin no hakarak.
Ita ba Igreja atu ho brani nafatin hala’o nia knaar nailulik, profeta no liurai nian, atu fo hanoin nafatin ba ema tomak katak ita ema, Maromak nia oan, moris atu hadomi atu manan lalehan tuir justiça Maromak nian.
(pausa musica)

3. Maluk sira hotu, ita sei hanoin katak problema tolu nebe taka dalan ba Maromak nia lia fuan iha ita ida idak nia fuan, tanba dala barak ita mak foti an hodi lakohi rona ba Maromak; ita mak kontra Maromak ninia liafuan no nia ema sira; ita mos mak halo justiça tuir ita nia hanoin no hakarak de’it.
Maluk ronan nain RTK sira, fo sasin kona ba Jesus, atu Jesus fo sasin kona ba ita iha Aman Maromak nia futar oin...
(pausa musica)


sábado, 21 de junho de 2008

"Nao vos inquieteis com o dia de amanha!"


1. Hare ba aifunan iha du'ut laran, ooo
Sira moris iha kiak laran, ooo
La halo hatais fura-furak ooo
Atu sadik malu,
Maibe Maromak hatene fo hatais sira...

Ref. O nia maun-alin terus hamlaha,
O nia maun-alin naran la'ek,
Tanba o hanoin deit o,
La tau matan ba nia susar.
Hare ba aifunan iha du'ut laran ooo
Hare ba manu iha lalehan ooo
Lalika hanoin bara-barak ooo
Buka de'it Reino Lalehan.

O nia maun alin...

2. Hare ba manu iha lalehan ooo
Maromak la haluhan sira ooo
Hatene hananu la halerik ooo
Buka moris ho ksolok,
Tan Aman Doben hatene fo han sira.

REZA MOS BA CONGRESSO EUCARISTICO INTERNACIONAL IHA QUEBEC CANADA!

quinta-feira, 19 de junho de 2008

Orai assim: Pai nosso, que estais nos ceus...










Tres pensamentos para o dia de hoje:


1. A Vocacao: "Arrancaste um homem 'a morte e o livraste do abismo..."

2. A Eucaristia: "O pao nosso de cada dia nos dai hoje...", forca para a vivencia na vocacao.

3. Os consagrados: "A messe e' grande, mas os operarios sao poucos...".


Maria, mae das vocacoes, rogai por nos!

quarta-feira, 18 de junho de 2008

"Teu Pai, que ve no oculto, te dara' a recompensa."





Quarta feira, dia de oracao pela Familia:


1. O Pai, garantia da paz: " Possa eu herdar uma dupla porcao do teu espirito?


2. A Mae, garantia do amor: "nao saiba a tua mao direita, o que faz a esquerda."


3. O Filho, garantia da felicidade: "Teu Pai que ve no oculto, te dara' a recompensa."


Tema de Valenca: Os pais, transmissores da Fe'.

Tema de Mexico, Jan 2009: O pais, educadores da Fe'.


Sagrada Familia de Nazare', abencoai a nossa familia.




Quarta feira, dia de oracao pela Familia:


1. O Pai, garantia da paz: " Possa eu herdar uma dupla porcao do teu espirito?


2. A Mae, garantia do amor: "nao saiba a tua mao direita, o que faz a esquerda."


3. O Filho, garantia da felicidade: "Teu Pai que ve no oculto, te dara' a recompensa."


Tema de Valenca: Os pais, transmissores da Fe'.

Tema de Mexico, Jan 2009: O pais, educadores da Fe'.


Sagrada Familia de Nazare', abencoai a nossa familia.

terça-feira, 17 de junho de 2008

" Sede perfeitos como o vosso Pai celeste e' perfeito"


Hanoin tolu ba loron ida ohin:

1. Santa Igreja nebe continua dadaun Apostolo sira nia missaun, tenki brani nafatin hodi haklaken liafuan tomak nebe simu hosi Maromak ba ema nia salvasaun.

2. Adolescente sira tenki hetan hanorin lolos hosi Igreja atu prepara'an didiak ba futuro, atu labele hetan fali hanorin seluk nebe mundu ho diabo ninia hakarak prepara hela ba sira. Liafuan ne'e dala ruma todan maibe, ita sei labele tauk atu fo sai ba sira...

3. Devosaun ba anjo no Santo sira, nudar grasa boot nebe Aman Maromak haraik mai ita.

Terca feira - Semana XI - 17 junho: "Sede perfeitos, como o vosso Pai celeste e' perfeito"


segunda-feira, 16 de junho de 2008

"Amai os vossos inimigos."


Os discipulos de Jesus, que foram enviados para anunciar o Reino, encontraram em primeiro lugar o homem ambicioso, que por, caminhos da injustica, tornou o senhor do mundo, criando tambem leis para se proteger. "Olho por olho, dente por dente". Mas Jesus veio ensinar, que o Reino de Deus deve ser construido no perdao e amor e nao, aniquilando os injustos e pecadores. "Que o pecador viva e se converta."
Neste mundo actual, em que o homem pela sua ambicao, se torna cada vez mais, "homem, lobo do homem", a Igreja deve tomar uma atitude de mais aproximacao, carinho, compreensao, como a Jezabel, mulher de Acab, nao para o mal como ela fez, mas para o bem, e nao de condenacao e afastamento.
Pensando nos jovens, nesta segunda feira, eles devem ser sensibilizados para o perdao em ordem a virem a ser construtores da paz, dando fim a cultura da morte: "... se alguem te bater na face esquerda, oferece-lhe tambem a direita."
Rainha da Paz,
concedei a paz ao mundo e a Timor.


quinta-feira, 5 de junho de 2008

Fulan Junho, fulan domin nian


JESUS FUTAR FUAN SANTU, AMI LARAN METIN BA ITABOOT!

Sarani Timor oan barak mak iha devosaun boot ba Jesus Futar Fuan Santo, hodi tama iha Apostolado da Orasaun, tara fita mean, fita domin nian.
Ita hein atu ita hotu hotu ninia orasaun iha fulan ida ne'e, Aman Maromak, nebe hatudu nia Domin iha Jesus, bele dala ida tan, hatudu nia Domin ne'e ba Timor oan sira hodi hasai ita hosi todan bosok no injustisa nebe oras ne'e hakiak iha Timor.

Lialos no Justisa sei la mate!...